Thấy em Tô vừa ăn bim bim xong đã biết bỏ rác vào thùng, tôi khen: “Tô của mẹ ngoan quá, mẹ yêu con!”
“Yêu cả Tin nữa!” anh hai – đứa con trai lớn của tôi lên tiếng.
Xoa đầu hai con, tôi nói: “Mẹ luôn yêu thương hai con trai của mẹ, yêu cả hai con như nhau.”
Nhìn vào đôi mắt của hai con, tôi cảm nhận mình là người mẹ hạnh phúc nhất thế gian này.
Nhiều cha mẹ khi có thêm con thường phải đối mặt với tình trạng các con không ngừng so bì và tị nạnh với nhau. Đôi khi, anh chị lại ghen tị với em nhỏ và ngược lại.
1/ Sự ganh tị được thể hiện như thế nào?
– Anh/chị có thể có những hành vi hung hăng, thể hiện thái độ gây hấn với em bé, như đánh hoặc ném đồ vào bé.
– Trẻ thường so bì hoặc ít trò chuyện với anh chị em của mình, không bỏ qua bất kỳ cơ hội nào để mách tội hay chỉ trích anh chị em khác trước mặt ba mẹ, và tỏ ra vui thích khi anh chị em bị phạt, thậm chí có thể lén lút gây tổn thương cho anh chị em.
– Một số anh/chị có thể muốn trở lại làm em bé, thể hiện qua việc nổi cơn thịnh nộ hoặc từ chối ngồi bô dù đã có thể tự đi vệ sinh.
– Một số anh/chị tự thu mình vào thế giới riêng, không giao tiếp với ai, chán ăn hoặc thậm chí bỏ nhà ra đi, nhất là ở một số trẻ vị thành niên.
Tham khảo thêm: 3 cách tạo sự gần gũi con, con luôn kính trọng và yêu thương bố mẹ.
2/ Làm thế nào cha mẹ có thể phòng ngừa sự ganh tị giữa các con?
Nếu bạn đang mang thai, hãy giúp con chuẩn bị tâm lý cho sự xuất hiện của em bé mới. Bạn có thể cùng con xem các cuốn sách về chủ đề này hoặc dẫn con đi mua sắm những món đồ cho em bé.
Hãy cùng con xem lại những bức ảnh khi con còn bé để con nhận ra rằng từ khi lọt lòng, con cũng đã luôn được ba mẹ yêu thương và chăm sóc.
Đồng thời, cố gắng dành thời gian riêng cho con lớn để con không cảm thấy bị bỏ rơi, tránh việc con có thể trở nên gây hấn để thu hút sự chú ý. Hãy thường xuyên nhắc nhở con rằng: “Ba/mẹ rất tiếc nếu có lúc nào đó khiến con cảm thấy bị tổn thương, nhưng thực tế ba/mẹ luôn yêu thương tất cả các con như nhau.”
Trước khi có kế hoạch sinh thêm con, ba mẹ cần chuẩn bị về mặt tâm lý cũng như sắp xếp lại vai trò chăm sóc cho con lớn, nếu cần có người hỗ trợ. Ví dụ, nếu mẹ là người chăm sóc chính, mẹ có thể chuyển dần trách nhiệm này cho ba hoặc bà nội, bà ngoại để con lớn có thời gian làm quen và thích nghi với người chăm sóc mới.
Tránh thay đổi quá nhiều thói quen của con lớn khi em bé chào đời, chẳng hạn việc thay đổi chỗ ngủ nên được thực hiện trước hai tháng hoặc đợi vài tháng sau khi em bé ra đời.
Khuyến khích con lớn tham gia vào cuộc sống của em nhỏ bằng những việc đơn giản như trông chừng em, lấy bỉm, thay tã hoặc đọc sách cho em nghe. Đồng thời, động viên anh chị em học cách tự giải quyết những mâu thuẫn khi chúng lớn lên.
Gia tăng sự tự tin cho trẻ: Cha mẹ cần hiểu rằng trẻ thường tỏ ra ganh tị khi cảm thấy mình bị yếu thế hoặc thiếu tự tin về khả năng và vị trí của mình trong gia đình. Vì thế, hãy giúp trẻ phát triển sự tự tin bằng cách nhận diện và khen ngợi những điểm mạnh hoặc ưu điểm của bé, để trẻ nhận ra mình cũng có nhiều điều đáng quý. Tránh sử dụng các từ ngữ tiêu cực như “Con hư quá”, “Con thật là dốt”, “Con ích kỷ lắm”… Những câu nói này không chỉ làm tổn thương lòng tự trọng và giảm sự tự tin của trẻ mà còn có thể khiến trẻ ganh ghét với các anh chị em trong gia đình.
Tạo môi trường an toàn cho trẻ: Áp dụng nguyên tắc “ba không”: không hù dọa, không quát mắng, không đánh đập trẻ. Tránh những câu nói làm trẻ bất an như “Con mà không ngoan là ba/mẹ không yêu con nữa” hay “Con mà đánh em là ba/mẹ sẽ bỏ con ra ngoài đường cho ông kẹ bắt.” Những lời này có thể làm trẻ lo sợ và mất cảm giác an toàn trong gia đình.
3/ Làm gì khi trẻ ganh tỵ?
Đừng so sánh các con trước mặt chúng. Dù bạn nhận thấy sự khác biệt giữa các con, hãy tránh bình phẩm hoặc so sánh trực tiếp. Trẻ có thể cảm thấy mình không tốt hay không được yêu thương bằng anh chị em. Những câu như: “Tại sao con không học tốt như anh con?” hay “Chị con ngoan hơn, tại sao con lại như vậy?” có thể khiến trẻ cảm thấy ghen tị hoặc thù ghét anh chị em.
Khi trẻ tranh luận với nhau, bạn hãy cố gắng không tham gia vào cuộc cãi vã. Ví dụ, nếu chúng đang tranh nhau về các khối đồ chơi, hãy chia đồ chơi ra để mỗi trẻ có đủ khối để chơi.
Nếu các con yêu cầu bạn can thiệp, hãy giải thích rằng chúng cần tự chịu trách nhiệm trong việc giải quyết mâu thuẫn. Bạn không nên thiên vị mà hãy hướng dẫn chúng cách giải quyết tranh cãi một cách hợp lý.
Tuy nhiên, nếu có hành vi bạo lực xảy ra, bạn cần can thiệp ngay, vì điều này là không chấp nhận. Hãy khen ngợi các con khi chúng biết cách giải quyết mâu thuẫn và thưởng cho những hành động tốt.
Bạn cũng nên đảm bảo sự công bằng. Khi phải can thiệp, hãy lắng nghe cả hai bên để đưa ra quyết định công bằng. Sự công bằng này cần thể hiện không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần. Chẳng hạn, khi mua sắm quần áo mới, hãy đảm bảo rằng tất cả các con đều được đối xử như nhau, hoặc nếu không, hãy giải thích lý do một cách thuyết phục. Cha mẹ cần dành thời gian cho tất cả các con một cách đều đặn và tỏ ra nghiêm khắc với tất cả.
Cuối cùng, hãy tôn trọng sự riêng tư của con. Khi cần dạy bảo, hãy làm điều đó trong không gian riêng tư để trẻ không cảm thấy xấu hổ khi bị la mắng trước mặt người khác, điều này có thể khiến anh/chị em trêu chọc trẻ.
Hãy sử dụng những buổi họp gia đình để chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và bàn về kế hoạch trong tuần. Luôn động viên và khen thưởng những hành vi tốt của các con.
Mối quan hệ giữa anh chị em là những mối quan hệ đầu tiên mà trẻ hình thành. Bằng cách giúp chúng học cách tôn trọng và yêu thương nhau, bạn đang trao cho chúng món quà quý giá – khả năng kết bạn lâu dài trong tương lai.
Khi tương tác với trẻ ba tuổi, hãy khuyến khích trẻ tự giải quyết vấn đề thay vì luôn đáp ứng ngay lập tức. Ví dụ, nếu anh/chị làm phiền trong khi bạn đang cho em bú, hãy khuyên trẻ chơi ở chỗ khác để chúng thấy rằng chúng có thể tự chơi mà không cần sự giúp đỡ của cha mẹ.
Tránh so sánh các con, như nói “Mẹ muốn con ăn hết phần như em con.” Điều này có thể khiến trẻ lớn cảm thấy mình không tốt. Thay vào đó, bạn có thể khuyến khích bằng cách nói: “Con hãy cố ăn thêm một chút nữa, rồi mới được xem tivi.”
Khi trẻ có những hành vi giống em mình, như đái dầm hay đòi được đút ăn, đừng phạt trẻ. Hãy nhớ rằng đây là cách trẻ phản ứng với những cảm xúc mà chúng chưa hiểu rõ, chẳng hạn như sự ganh tị.
Dạy trẻ yêu thương nhau là rất quan trọng. Cha mẹ nên thường xuyên nhắc nhở các con rằng chúng là một gia đình và là anh chị em ruột. Bạn có thể là cầu nối giúp giải tỏa những hiểu lầm giữa các con. Hãy yêu cầu các anh chị em không chê bai hay nhạo báng nhau khi một bé bị phạt, đồng thời giải thích rằng ai cũng có lúc phạm sai lầm và cần thông cảm, hỗ trợ lẫn nhau để cùng tiến bộ. Trong các công việc chung của gia đình, hãy phân công cho trẻ làm việc cùng nhau để tăng cường sự hợp tác và gắn kết giữa chúng.
Tham khảo thêm: Dạy con hay phạt con: yêu thương khi có thể, nhìn con để sửa mình.
Đừng lo lắng rằng sự ganh tị giữa các con sẽ khiến chúng không có mối quan hệ tốt sau này. Một khi trẻ vượt qua được cảm giác ganh tị và được cha mẹ hỗ trợ, chúng hoàn toàn có thể học cách sống hòa thuận và gắn bó với nhau.
