Phần lớn các trường mầm non bắt đầu nhận trẻ từ khoảng 2 tuổi rưỡi trở lên. Tuy nhiên, việc con đủ tuổi để được nhận vào trường không có nghĩa là con đã thật sự sẵn sàng để đi học. Cha mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng đến mức độ phát triển và sự chuẩn bị tâm lý của trẻ trước khi quyết định cho con bắt đầu đến trường.
Sự sẵn sàng đi học của trẻ không chỉ đơn thuần phụ thuộc vào độ tuổi, mà còn liên quan đến sự phát triển toàn diện của trẻ về mặt xã hội, cảm xúc, thể chất và nhận thức. Quan trọng hơn, trẻ có đủ khả năng hòa nhập và thích nghi với môi trường học tập mới hay không?
Cha mẹ có thể dễ dàng tìm thấy nhiều thông tin để trả lời cho những câu hỏi này, tuy nhiên, không có câu trả lời nào là đúng với mọi đứa trẻ. Mỗi bé đều có tốc độ phát triển và đặc điểm riêng, vì vậy cách tốt nhất là cha mẹ nên dành thời gian quan sát, lắng nghe và thấu hiểu con. Bên cạnh đó, việc trao đổi với những người thân trong gia đình và đặc biệt là tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa – người am hiểu về sự phát triển của trẻ – cũng rất cần thiết để có được quyết định đúng đắn.
Bài viết dưới đây của AVAKids sẽ đưa ra một số gợi ý giúp cha mẹ đánh giá mức độ sẵn sàng của con trước khi chính thức cho con đến lớp mầm non.
Trước khi đưa ra quyết định, cha mẹ hãy tự hỏi và trả lời các câu hỏi sau.
1. Trẻ có đủ tính tự lập không?
Mặc dù mầm non là môi trường dành cho trẻ nhỏ, nhưng hầu hết các trường đều kỳ vọng trẻ có thể thực hiện một số kỹ năng cơ bản trước khi nhập học. Ví dụ, nhiều trường yêu cầu trẻ đã biết sử dụng bô hoặc toilet. Ngoài ra, trẻ cũng nên có khả năng tự thực hiện một số hoạt động cá nhân như rửa tay sau khi chơi, tự ăn uống và ngủ trưa mà không cần sự hỗ trợ quá nhiều. Đây là yếu tố quan trọng đầu tiên cha mẹ nên cân nhắc: Liệu con đã đủ khả năng tự chăm sóc bản thân ở mức tối thiểu trong môi trường tập thể hay chưa?
Tự lập: Những lợi ích tuyệt vời khi con trẻ chơi giả vờ ( chơi đồ hàng )
2. Trẻ có thể rời xa cha mẹ không?
Việc trẻ đã quen với việc được trông giữ bởi người thân hoặc người giữ trẻ sẽ giúp quá trình chuyển tiếp đến trường mầm non trở nên dễ dàng hơn. Những trẻ từng có trải nghiệm rời xa cha mẹ thường dễ dàng hòa nhập và bước vào lớp học mà không quá bám víu, khóc lóc hay đòi theo cha mẹ. Vì vậy, cha mẹ cần quan sát xem con mình có khả năng tách rời khỏi vòng tay cha mẹ trong một khoảng thời gian nhất định mà vẫn cảm thấy an toàn và thoải mái hay không. Đây là dấu hiệu quan trọng cho thấy con đã sẵn sàng về mặt tâm lý để bước vào môi trường mới.
Ngược lại, nếu trẻ chưa từng có nhiều cơ hội rời xa cha mẹ, cha mẹ có thể chủ động tạo điều kiện để con làm quen với điều này. Những hoạt động như cho con đi chơi xa vài ngày, gửi con về thăm ông bà hay ở lại nhà người thân vào cuối tuần sẽ giúp con bắt đầu trải nghiệm cảm giác xa vòng tay cha mẹ trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, nếu đã thử những cách trên mà trẻ vẫn gặp khó khăn trong việc xa cha mẹ, cha mẹ cũng không nên quá lo lắng. Rất nhiều trẻ nhỏ ban đầu gặp trở ngại khi lần đầu đến trường mầm non, nhưng chỉ sau một thời gian làm quen, con lại có thể thích nghi nhanh chóng và tích cực.
Bí quyết nằm ở việc cha mẹ điều chỉnh linh hoạt thời gian con xa mình. Một số trường mầm non tạo điều kiện cho phụ huynh đưa đón con sớm trong những ngày đầu, chỉ từ một đến hai giờ mỗi buổi. Sau đó, khi trẻ bắt đầu làm quen với môi trường lớp học và cảm thấy an toàn hơn, cha mẹ có thể dần kéo dài thời gian con ở lại trường cho đến khi con theo được lịch sinh hoạt trọn vẹn trong ngày.
3. Trẻ có thể tự chơi ở nhà không?
Tại trường mầm non, trẻ sẽ được tham gia vào nhiều hoạt động vui chơi, thủ công và nghệ thuật mang tính cá nhân. Những hoạt động này đòi hỏi trẻ cần có khả năng tập trung và tham gia một cách độc lập. Vì vậy, nếu ở nhà trẻ đã quen với việc tự chơi — như vẽ tranh, xếp hình hay chơi đồ chơi một mình — thì việc thích nghi với môi trường lớp học sẽ dễ dàng hơn nhiều.
Ngược lại, nếu con thường xuyên cần người lớn hỗ trợ trong mọi trò chơi, đây có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ cần được rèn luyện thêm khả năng tự lập khi chơi. Cha mẹ có thể bắt đầu bằng cách khuyến khích con tự chơi trong khoảng 30 phút mỗi lần, sau đó dần tăng thời gian.
Một cách đơn giản để hỗ trợ con là kết hợp việc nhà với việc hướng dẫn con chơi độc lập. Ví dụ, trong khi cha mẹ nấu ăn hoặc dọn dẹp, có thể hướng dẫn trẻ bắt đầu một hoạt động như nặn đất sét, vẽ màu hay lắp ghép mô hình. Mục tiêu là giúp con từng bước kéo dài thời gian tự chơi mà không cần đến sự can thiệp thường xuyên của người lớn.
4. Trẻ có chơi cùng với những bạn nhỏ khác không?
Tại trường mầm non, nhiều hoạt động được thiết kế để trẻ chơi và học tập theo nhóm, chẳng hạn như các trò chơi vòng tròn, sinh hoạt tập thể hay hát múa theo nhạc. Những hoạt động này giúp trẻ rèn luyện kỹ năng xã hội như biết lắng nghe, chờ đến lượt, hợp tác và thể hiện bản thân trong một tập thể.
Tuy nhiên, với trẻ dưới 3 tuổi — thường hiếu động và còn đang trong giai đoạn khám phá thế giới xung quanh — việc chơi chung và hợp tác với bạn bè có thể chưa phải là điều dễ dàng. Nếu con bạn chưa quen với những hoạt động tương tác này, cha mẹ có thể hỗ trợ bằng cách cho con tham gia vào các lớp học kỹ năng tại nhà thiếu nhi, các buổi sinh hoạt nhóm nhỏ, hoặc đơn giản là cho con chơi cùng các bạn trong khu phố, công viên.
Nên xem: Sai lầm của cha mẹ khiến con mình vô tình thành người ích kỷ
Đặc biệt, các dịp lễ hội hoặc sự kiện đông người là cơ hội tốt để trẻ làm quen với môi trường có nhiều bạn nhỏ, từ đó dần thích nghi với không khí học đường sôi động và giàu tính tập thể.
5. Trẻ có đang sinh hoạt theo một lịch trình cố định không?
Tại trường mầm non, các hoạt động hằng ngày như giờ ăn, giờ chơi, giờ ngủ trưa hay sinh hoạt chung đều được tổ chức theo một lịch trình rõ ràng và lặp lại đều đặn. Điều này giúp trẻ cảm thấy an toàn, dễ đoán trước các hoạt động và từ đó dễ dàng hợp tác hơn.
Nếu hiện tại trẻ chưa quen với việc sinh hoạt theo thời gian biểu, cha mẹ nên bắt đầu thiết lập thói quen hằng ngày cho trẻ tại nhà. Ví dụ, duy trì giờ ăn, giờ tắm, giờ ngủ và giờ chơi cố định mỗi ngày. Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể xây dựng thói quen cho trẻ bằng cách cho con đi dạo buổi sáng, chơi ở công viên buổi chiều để con học cách làm quen với những hoạt động lặp lại theo giờ.
Việc giúp trẻ làm quen với lịch trình trước khi đi học sẽ giúp quá trình hòa nhập ở trường mầm non diễn ra thuận lợi và dễ dàng hơn.
6. Trẻ có đủ sức khỏe để đi học mầm non không?
Các hoạt động ở trường mầm non, dù chỉ nửa ngày hay cả ngày, đều đòi hỏi trẻ phải vận động và tham gia nhiều hoạt động liên tục — từ vui chơi, học tập cho đến những buổi dã ngoại khám phá. Vì vậy, thể lực của trẻ cần đủ tốt để theo kịp lịch trình này.
Một yếu tố quan trọng khác là giấc ngủ. Hầu hết các trường mầm non đều có giờ ngủ trưa cố định sau bữa ăn. Nếu trẻ có thể chơi đến giờ ăn mà không quấy khóc, không đòi ngủ sớm và dễ dàng chuyển tiếp giữa các hoạt động thì đó là dấu hiệu tốt cho thấy trẻ đã sẵn sàng về mặt thể chất để đến lớp.
Gợi ý dành cho cha mẹ nếu trẻ chưa quen với lịch trình năng động tại trường:
- Bắt đầu cho con làm quen bằng cách đi học nửa buổi.
- Khi con đã thích nghi với môi trường và lịch sinh hoạt, cha mẹ có thể dần tăng thời gian học trong ngày cho đến khi trẻ theo kịp nhịp học chính thức.
Việc chuẩn bị thể chất cho trẻ từ sớm sẽ giúp con thích nghi tốt hơn và cảm thấy vui vẻ, thoải mái khi đi học.
7. Cha mẹ có thực sự muốn gửi trẻ đến trường mầm non?
Trước khi đưa ra quyết định, cha mẹ cần cân nhắc lý do vì sao mình muốn cho con đi học mầm non. Nếu trẻ chưa thực sự sẵn sàng, liệu gia đình có những lựa chọn thay thế nào phù hợp hơn trong giai đoạn hiện tại?
Hãy tự hỏi: Mục tiêu gửi con đến trường là gì? Liệu đó có phải vì cha mẹ lo ngại con sẽ chậm phát triển kỹ năng, hoặc sợ con không bắt kịp chương trình mẫu giáo sau này? Thực tế, phần lớn chuyên gia đều đồng ý rằng sự phát triển của trẻ không chỉ phụ thuộc vào việc đến trường mầm non. Trẻ vẫn có thể phát triển toàn diện nếu được chăm sóc bởi người lớn yêu thương, có thời gian gắn bó và tạo ra những hoạt động phù hợp với lứa tuổi của trẻ — dù là ở nhà hay tại một cơ sở giữ trẻ chất lượng.
Nghiên cứu từ Viện Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người Quốc gia Hoa Kỳ (NICHD) chỉ ra rằng: Trẻ phát triển tốt nhất khi được chăm sóc bởi những người thực sự quan tâm đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ, chứ không nhất thiết phải ở môi trường mầm non chính quy.
Vì vậy, nếu trẻ đã sẵn sàng, cha mẹ hãy tạo điều kiện cho con đến lớp. Nhưng nếu chưa, hãy yên tâm rằng vẫn còn nhiều phương án khác giúp trẻ phát triển tốt và đúng nhịp độ của riêng mình.
Nếu cha mẹ nhận thấy con mình tỏ ra háo hức, mong muốn được học hỏi và khám phá những điều mới mẻ, đó có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ đã sẵn sàng đến trường. Khi sự tò mò và tinh thần học hỏi ở trẻ ngày càng rõ rệt, việc đến lớp sẽ giúp con thỏa mãn nhu cầu khám phá trong một môi trường giáo dục phù hợp.
Nên xem: “Giáo dục không la mắng” Cuốn sách dạy trẻ mầm non thế kỷ 21
Bên cạnh đó, nếu cha mẹ cảm thấy lo lắng rằng trẻ không nhận đủ sự kích thích về mặt nhận thức, vận động hoặc xã hội như khi ở nhà hay trong môi trường chăm sóc hiện tại, thì đây chính là thời điểm lý tưởng để trẻ bắt đầu hành trình học tập tại trường mầm non. Ở đó, con sẽ có cơ hội mở rộng các mối quan hệ, phát triển kỹ năng sống và học hỏi cùng bạn bè — tất cả đều là tiền đề quan trọng cho những bước đi vững chắc sau này.
