Trí tuệ cảm xúc cao giúp trẻ đối phó tốt hơn với biến động cuộc sống
Các chuyên gia nhận thấy rằng trẻ em có khả năng đối phó tốt với những biến động trong cuộc sống thường là những trẻ có trí tuệ cảm xúc (EQ) cao. Họ sử dụng các chiến lược tích cực để quản lý cảm xúc của mình.
Bà Kelsey Mora, một chuyên gia về tâm lý trẻ em tại Mỹ và là tác giả của bộ sách “The Method Workbooks”, đã quan sát những đứa trẻ đang học cách đối phó hiệu quả với những khó khăn trong cuộc sống trong quá trình làm việc với hơn 1.000 trẻ em.
Tham khảo thêm: Trẻ có IQ và EQ cao thường có 4 “sở thích” này
Bà Mora chỉ ra rằng, trẻ có EQ cao thường có xu hướng sử dụng một số cụm từ nhất định trong giao tiếp hàng ngày. Những cụm từ này không chỉ phản ánh khả năng nhận diện và quản lý cảm xúc của trẻ mà còn là chìa khóa giúp trẻ xây dựng các mối quan hệ lành mạnh và vượt qua những thử thách trong cuộc sống.
Việc hiểu rõ hơn về vai trò của trí tuệ cảm xúc và cách trẻ thể hiện EQ qua ngôn ngữ có thể giúp các bậc cha mẹ và người chăm sóc hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện, cả về mặt nhận thức lẫn cảm xúc.
“Con nghĩ buồn một chút cũng không sao.”
Những đứa trẻ có trí tuệ cảm xúc cao thường tin tưởng vào người lớn đã dạy chúng rằng khóc là bình thường và mọi cảm xúc đều đáng trân trọng.
Chúng hiểu rằng cảm thấy buồn, tức giận, thất vọng hay lo lắng khi gặp khó khăn là điều tự nhiên. Đồng thời, trẻ cũng học được rằng ngay cả trong những giai đoạn khó khăn, việc tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ, hạnh phúc hay lạc quan cũng là điều bình thường.
“Con cần không gian riêng.”
Những đứa trẻ có kỹ năng ứng phó lành mạnh biết cách nhận diện và quản lý cảm xúc của mình. Chúng nhận ra các dấu hiệu như suy nghĩ dồn dập, tim đập nhanh, cơ bắp căng thẳng hoặc cảm giác bồn chồn trong bụng, đồng thời cảm thấy thoải mái khi bày tỏ nhu cầu của bản thân.
Trẻ hiểu rằng cần có thời gian và không gian riêng để áp dụng những phương pháp giúp lấy lại bình tĩnh. Chẳng hạn, chúng có thể cầm một chiếc chong chóng hoặc thổi bong bóng để thực hành hít thở sâu, giúp cơ thể thư giãn.
Những kỹ năng này có thể được hình thành nhờ quan sát cha mẹ – những người làm gương về khả năng tự điều chỉnh và giao tiếp cởi mở.
“Bố/mẹ/bạn ổn chứ?”
Những đứa trẻ có trí tuệ cảm xúc cao không chỉ nhận biết cảm xúc của mình mà còn thấu hiểu cảm xúc của người khác. Chúng hiểu rằng cả người lớn và trẻ em đều có những cảm xúc mạnh mẽ trong những thời điểm khó khăn, và mỗi người sẽ có cách ứng phó riêng.
Trẻ có thể là người đầu tiên nhận ra khi bố mẹ hoặc bạn bè đang buồn, cần không gian riêng hoặc một cái ôm. Chúng bộc lộ sự đồng cảm một cách tự nhiên, sẵn sàng lắng nghe, tôn trọng nhu cầu của người khác và biết cách hỗ trợ họ một cách tinh tế.
Quan trọng hơn, trẻ hiểu rằng ngay cả khi cha mẹ có những vấn đề về cảm xúc, chúng vẫn luôn được yêu thương, chăm sóc và cảm thấy an toàn.
“Con không thích.”
Những đứa trẻ biết cách thiết lập ranh giới trong cách chúng muốn được đối xử thường có trí tuệ cảm xúc cao. Chúng có thể giao tiếp hiệu quả về nhu cầu, mong muốn và cảm xúc của mình mà vẫn giữ sự nhạy cảm với người khác.
Trẻ có thể nói rõ ràng: “Tớ không thích khi bạn lấy đồ của tớ mà không xin phép.” hoặc “Tớ không đồng ý với…”, “Tớ không muốn nói về…”, “Con không thấy điều đó hay ho/hài hước.” Nhờ đó, trẻ không chỉ bảo vệ được ranh giới cá nhân mà còn phát triển sự tự tin và kỹ năng giao tiếp.
Đồng thời, trẻ cũng học cách tôn trọng nhu cầu và giới hạn của bạn bè, anh chị em, tạo nên những mối quan hệ lành mạnh và cân bằng.
“Con đã sai.”
Câu nói này cho thấy trẻ có khả năng tự nhìn nhận bản thân mà không cảm thấy xấu hổ hay e ngại. Thay vì sợ mắc lỗi hoặc né tránh trách nhiệm, trẻ sẵn sàng thừa nhận sai lầm và tìm cách khắc phục để cải thiện tình huống.
Trẻ hiểu rằng sai lầm không phải là điều đáng sợ mà là cơ hội để học hỏi và phát triển. Nhờ vậy, chúng biết cách tự rút kinh nghiệm, điều chỉnh hành vi và không ngừng trưởng thành qua mỗi thử thách trong cuộc sống.
“Con có một ý tưởng”
Sự tự tin và sáng tạo trong giải quyết vấn đề là dấu hiệu của trí tuệ cảm xúc và khả năng ứng phó lành mạnh. Trẻ em từng đối mặt với những tình huống khó khăn đã học cách làm việc cùng với bạn bè và người lớn đáng tin cậy để tìm ra giải pháp hợp lý hoặc con đường tiến về phía trước. Trẻ cảm thấy tự tin khi bày tỏ quan điểm, ý tưởng và phẩm chất của mình, đồng thời lắng nghe và học hỏi từ người khác.
Khi trẻ em vượt qua những trở ngại và hậu quả trong một môi trường an toàn, chúng có thể phát triển kỹ năng ra quyết định và tính linh hoạt, đồng thời nuôi dưỡng nhận thức về cảm xúc và lòng tự trọng.
Nên xem: 3 điều cha mẹ cần làm để con trẻ phát triển EQ.
Những dấu hiệu của trí tuệ cảm xúc ở trẻ em không chỉ giúp chúng phát triển kỹ năng xã hội mà còn hình thành nền tảng vững chắc cho sự tự nhận thức và tự tin trong cuộc sống. Khi trẻ biết thể hiện cảm xúc, tôn trọng ranh giới, và học hỏi từ sai lầm, chúng sẽ trưởng thành với khả năng ứng phó lành mạnh và đối mặt với thử thách một cách bình tĩnh. Chính những trải nghiệm này giúp trẻ không chỉ phát triển về mặt cảm xúc mà còn hình thành những phẩm chất quan trọng cho tương lai.
