Nuôi dạy con là một hành trình đầy thử thách, đòi hỏi sự kiên nhẫn và cách tiếp cận đúng đắn từ cha mẹ. Cách bạn cư xử và những giá trị bạn truyền đạt sẽ hình thành nên nền tảng để con phát triển và học hỏi trong cuộc sống. Cha mẹ không mong muốn dạy con trở thành người ích kỷ, nhưng đôi khi những sai lầm phổ biến trong cách nuôi dạy có thể khiến trẻ phát triển thói quen chỉ nghĩ đến bản thân.
Nên xem: Những cách cha mẹ nên làm để con không tủi thân, ganh tị.
1/ Không dạy trẻ cách ứng xử khi không đạt được điều mình muốn hoặc thua cuộc
Trẻ em dưới 4 tuổi thường tập trung vào cảm xúc của riêng mình thay vì chú ý đến cảm xúc của người khác. Ví dụ, chúng có thể cảm thấy buồn bã, tức giận hoặc phản ứng khi không được xem thêm một tập phim hoạt hình, thay vì hiểu lý do đằng sau giới hạn mà cha mẹ đặt ra.
Chuyên gia Aliza Pressman, người sáng lập Trung tâm Nuôi dạy Con cái Mount Sinai (New York, Mỹ), khuyến nghị rằng khi trẻ chuyển từ giai đoạn chập chững biết đi sang giai đoạn đi học, cha mẹ cần dạy trẻ nhận thức rằng không phải lúc nào chúng cũng có thể đạt được điều mình muốn.
Cha mẹ cũng nên giải thích rằng việc không đạt được điều mình mong muốn có thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu, nhưng đây là điều hoàn toàn bình thường. Cần tạo không gian cho trẻ để chúng thích nghi với cảm giác này và khuyến khích trẻ vượt qua nó.
Đây có thể là một bài học quý giá, đặc biệt khi nó được lặp đi lặp lại thường xuyên, như một phần tự nhiên trong quá trình trưởng thành của trẻ.
2/ Không giao đủ trách nhiệm gia đình cho con
Một cuộc khảo sát của Braun Research, công ty nghiên cứu thị trường tại Mỹ, cho thấy khoảng 80% cha mẹ giao cho trẻ lớn làm việc nhà, trong khi chỉ có 20% yêu cầu trẻ nhỏ tham gia vào các công việc này.
Dạy con về trách nhiệm là một nhiệm vụ quan trọng. Nó không chỉ giúp trẻ rèn luyện tính kỷ luật, mà còn giúp tránh được thói quen lười biếng và sự ỷ lại vào công việc của người khác. Các công việc không cần quá phức tạp, ví dụ như mang đĩa vào bếp hay lau bàn khi trẻ mới ba tuổi.
Những nhiệm vụ phù hợp với độ tuổi không phải là gánh nặng, mà là cơ hội để trẻ cảm thấy mình là một thành viên hữu ích trong gia đình. Dù trẻ có thể phàn nàn, cha mẹ vẫn cần kiên quyết yêu cầu con làm việc.
Chuyên gia Pressman cho biết, việc giao trách nhiệm cho trẻ trong công việc gia đình có thể giúp phát triển sự tự tin và cảm giác tự lập. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những trẻ tham gia vào công việc nhà từ khi 3-4 tuổi thường có ý thức tự lập và trách nhiệm cao hơn khi trưởng thành.
3/ Không xác định rõ ranh giới cha mẹ, con cái và nhất quán với các ranh giới đó
Bạn đã bao giờ tự hỏi về những ranh giới mà bạn thực sự muốn duy trì trong cuộc sống? Những ranh giới nào là quan trọng đối với bạn? Bạn có kiên định trong việc duy trì những giới hạn đó không? Điều này không chỉ liên quan đến những thói quen nhỏ hàng ngày mà còn đến những kỳ vọng lớn hơn về cách bạn muốn con mình cư xử trong tương lai.
Trong quá trình nuôi dạy con, cha mẹ cần nhận thức rằng sự nghiêm khắc nhất quán, kết hợp với tình yêu thương đúng cách, chính là chìa khóa giúp trẻ học được cách quan tâm đến người khác, thay vì chỉ chú trọng vào lợi ích cá nhân.
Với vai trò là cha mẹ, nhiệm vụ của bạn khi đặt ra và tuân thủ những ranh giới là giúp trẻ đối diện và vượt qua cảm giác buồn bã, thất vọng hoặc tức giận có thể phát sinh. Qua đó, trẻ sẽ học cách xử lý những tình huống tương tự trong suốt cuộc đời.
4/ Không trở thành hình mẫu cho con cái
Trẻ em thường học hỏi từ cách cha mẹ đối xử với người khác. Vì vậy, bạn không thể kỳ vọng con mình trở thành người lịch thiệp và kiên nhẫn nếu bạn bản thân lại nóng nảy và dễ tranh cãi.
Chuyên gia Pressman khuyên cha mẹ nên tự đặt câu hỏi: “Liệu tôi có tự hào về cách cư xử của mình ngay lúc này không?”. Đây là cách để bạn tự điều chỉnh hành vi của mình, trở thành hình mẫu cho con, từ đó giúp con tiếp thu và hình thành những giá trị bạn mong muốn một cách tự nhiên.
Việc làm gương mẫu cho con không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để cha mẹ phát triển bản thân. Khi bạn sống theo những giá trị mà mình muốn con học hỏi, bạn sẽ giúp con xây dựng những thói quen tích cực và ứng xử khéo léo trong xã hội. Hãy nhớ, trẻ em luôn học hỏi từ những gì chúng thấy và trải nghiệm mỗi ngày.
