Phải làm gì khi con “nghiện điện thoại”? mức độ nào là nguy hiểm.

Trong kỷ nguyên công nghệ số ngày nay, việc trẻ em dễ dàng sở hữu hoặc tiếp cận với điện thoại thông minh trở nên vô cùng thuận lợi. Do khối lượng công việc ngày càng tăng và thời gian ngày càng eo hẹp, nhiều phụ huynh không còn lựa chọn nào khác ngoài việc “giao phó” con cái với chiếc smartphone. Thực trạng này dẫn đến việc ở khắp mọi nơi, từ quán ăn đến bệnh viện, hàng triệu đôi mắt ngây thơ luôn ánh lên những tia sáng lấp lánh từ màn hình điện thoại.

Tham khảo thêm: Mẹ đừng xem điện thoại nữa, chơi với con được không.

1/ “Con tôi bị nghiện điện thoại”

Nghiên cứu gần đây của Facebook cho thấy 93% trẻ từ 6-12 tuổi có thể truy cập vào điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng, trong đó 66% sở hữu thiết bị riêng. Điều này cho thấy việc kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị, đặc biệt đối với trẻ em, không hề dễ dàng. Một khảo sát năm 2018 cho thấy 47% phụ huynh có con dưới 18 tuổi cảm thấy con mình có dấu hiệu “nghiện” thiết bị di động. Việc phụ huynh lo lắng trước sự mất cân bằng giữa thời gian sinh hoạt, vui chơi và thời gian sử dụng điện thoại của con cái là hoàn toàn hợp lý trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, làm thế nào để nhận biết giới hạn giữa việc sử dụng điện thoại bình thường và bất thường?

Dưới đây là một số câu hỏi tầm soát giúp phụ huynh xác định: “Liệu con mình có đang “nghiện điện thoại” không?”

Trẻ có tỏ ra tức giận, cáu kỉnh, lo lắng, hoặc thậm chí trở nên hung hăng khi người thân lấy điện thoại đi hoặc khi không thể sử dụng thiết bị không?
Trẻ có từ chối hoặc tránh né các hoạt động xã hội và ngoại khóa chỉ để dành thời gian sử dụng điện thoại không?
Việc sử dụng điện thoại có tác động tiêu cực đến vệ sinh cá nhân, tình bạn, mối quan hệ gia đình hoặc kết quả học tập của trẻ không?
Thói quen sử dụng điện thoại có làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ không?
Có bất kỳ thay đổi lớn nào trong tâm trạng của trẻ mà không thể giải thích bằng nguyên nhân nào khác không?
Có bất kỳ sự thay đổi lớn nào trong thói quen ăn uống của trẻ mà không thể lý giải được không?

Nếu trẻ có nhiều dấu hiệu trong các câu hỏi trên và việc “nghiện” điện thoại ảnh hưởng tiêu cực đến sinh hoạt hằng ngày, phụ huynh nên cân nhắc tìm đến các cơ sở tâm lý để có sự can thiệp chuyên môn kịp thời. Nếu phần lớn câu trả lời là “Không,” phụ huynh vẫn cần hướng dẫn và hỗ trợ trẻ điều chỉnh thời gian sử dụng thiết bị sao cho hợp lý.

“Bảo mẫu” thời đại số của trẻ

Không khó để nhận thấy mối quan hệ phức tạp giữa trẻ em và công nghệ. Các phương tiện giáo dục qua công nghệ ngày càng phát triển, giúp trẻ kết nối dễ dàng với bạn bè qua điện thoại và cung cấp các phương tiện giải trí hấp dẫn. Tuy nhiên, đôi khi màn hình điện tử cuốn hút đến mức trẻ khó rời mắt, khiến các em xao nhãng những hoạt động và mối quan tâm thường ngày. Mặt khác, nghịch lý thay, máy tính và điện thoại có thể làm suy giảm khả năng ngôn ngữ và kỹ năng tương tác xã hội lành mạnh của trẻ – những kỹ năng quan trọng giúp trẻ hòa nhập và hợp tác. Màn hình không thể thay thế giao tiếp mắt hoặc truyền đạt cảm xúc qua nét mặt người khác. Đối với trẻ vị thành niên, “nghiện điện thoại” còn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, thể chất, và thành tích học tập của các em.

Khi điện thoại không còn là nhu cầu

Vậy trẻ nên sử dụng điện thoại như thế nào và trong bao lâu là hợp lý? Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ dưới 2 tuổi không nên tiếp xúc với thiết bị điện tử. Đối với trẻ từ 2 đến 5 tuổi, thời gian sử dụng nên được giới hạn tối đa 1 giờ mỗi ngày, và tốt nhất là có người lớn cùng xem.

Ở độ tuổi nhỏ, vui chơi là hoạt động chủ đạo giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động, ngôn ngữ, và nhận thức. Các trò chơi tương tác như giả bộ, đóng vai, chơi cờ, giải đố, hoặc đọc sách cùng trẻ không chỉ hỗ trợ kỹ năng xã hội mà còn giúp phát triển tư duy biểu tượng và khả năng sáng tạo. Điều quan trọng là phụ huynh dành thời gian tương tác một cách chủ động. Nếu trẻ quá chú ý đến điện thoại, phụ huynh có thể bắt đầu với một trò chơi hoặc ứng dụng yêu thích trên điện thoại, sau đó từ từ hướng trẻ ra ngoài bằng cách trò chuyện về những gì trẻ đã thấy, ví dụ như “Con thấy chú Doraemon như thế nào?”

Tiếp theo, phụ huynh dần thay thế thời gian sử dụng điện thoại bằng các hoạt động bổ ích như đọc sách, bơi lội, đi xe đạp, hay đi công viên. Việc giúp trẻ tránh xa thiết bị công nghệ trong hai đến ba tuần có thể tạo ra thay đổi tích cực trong hành vi của trẻ. Bên cạnh đó, phụ huynh nên khuyến khích trẻ tương tác với bạn bè đồng trang lứa, giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội và gắn kết cộng đồng.

Tham khảo thêm: “Tuổi thơ của mẹ” cuốn sách giúp con biết mẹ đã từng có tuổi thơ đẹp đến thế.

Với trẻ lớn hơn, phụ huynh có thể trò chuyện trực tiếp về lợi ích và hạn chế của điện thoại đối với sức khỏe, cảm xúc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Thiết lập các quy tắc như “Không sử dụng điện thoại trong bữa ăn” hoặc “Không dùng điện thoại trước khi đi ngủ” cùng với giải thích rõ ràng về lý do của các quy tắc này là điều cần thiết. Đồng thời, cha mẹ cần nhận thức rằng chính mình là tấm gương tốt nhất cho con. Nếu cha mẹ dành quá nhiều thời gian cho điện thoại khi ở bên cạnh trẻ, trẻ có thể vô tình coi đó là hành vi chấp nhận được và bắt chước theo. Vì vậy, phụ huynh cần quản lý thời gian sử dụng thiết bị của mình một cách hợp lý.

Ngoài ra, nhiều trẻ có thể tiếp cận với nội dung bạo lực hoặc “người lớn” vượt quá mức nhận thức của mình mà phụ huynh khó kiểm soát. Điều này có thể dẫn đến các biểu hiện như cáu gắt, mất ngủ, và ác mộng. Do đó, phụ huynh cần sử dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp để hạn chế tối đa khả năng trẻ tiếp xúc với những nội dung không phù hợp.

Công nghệ không có hại khi được sử dụng đúng mục đích. Hãy để điện thoại trở thành công cụ hỗ trợ học tập và sáng tạo cho trẻ, thay vì gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của các em.

Chuyên mục phổ biến