Câu hỏi “Mẹ đang cho con bú có thể uống thuốc được không?” là mối bận tâm chung của hầu hết các bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ khi cần sử dụng thuốc để điều trị các vấn đề sức khỏe.
Nên xem: Trẻ mắc cúm mùa có nguy hiểm không, khi nào cần đến bệnh viện.
Mang thai và cho con bú là những giai đoạn đòi hỏi sự thận trọng cao trong mọi khía cạnh — từ ăn uống, sinh hoạt đến việc sử dụng thuốc — vì tất cả đều có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến em bé. Sau sinh, mặc dù em bé không còn trong cơ thể mẹ, nhưng vẫn nhận dinh dưỡng từ mẹ qua nguồn sữa. Một số loại thuốc có thể đi vào sữa mẹ và vô tình truyền sang bé, khiến bé chịu ảnh hưởng dù không trực tiếp sử dụng.
Chính vì vậy, nhiều mẹ thường lo lắng không biết liệu đang cho con bú có được uống thuốc hay không. Bài viết dưới đây sẽ giúp giải đáp những thắc mắc thường gặp liên quan đến việc sử dụng thuốc trong thời gian cho con bú, cũng như chia sẻ các lưu ý quan trọng giúp mẹ đảm bảo an toàn cho cả bản thân và em bé
1. Mẹ truyền kháng sinh có cho con bú được không?
Thông thường, các mẹ đang cho con bú không nhất thiết phải ngừng việc cho con bú khi sử dụng thuốc kháng sinh. Phần lớn kháng sinh an toàn và chỉ gây ra một số tác dụng phụ nhẹ cho trẻ như phân lỏng, tiêu chảy hoặc khó chịu do đau bụng, co thắt. Tuy nhiên, những ảnh hưởng này thường không nghiêm trọng về mặt lâm sàng và không cần can thiệp điều trị. Lợi ích của việc duy trì cho con bú vẫn vượt trội hơn so với những bất tiện tạm thời đó.
Mặc dù lý thuyết cho rằng việc tiếp xúc sớm với kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ dị ứng sau này, chẳng hạn như với penicillin, nhưng tình huống này rất hiếm gặp. Ở mẹ, việc dùng kháng sinh liều cao có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến nhiễm nấm candida. Tuy nhiên, bổ sung lợi khuẩn từ thực phẩm như sữa chua có thể giúp khôi phục lại sự cân bằng này. Đồng thời, sữa mẹ cũng chứa các yếu tố sinh học tự nhiên hỗ trợ đường ruột của trẻ hồi phục nhanh chóng.
Với một số loại kháng sinh tiêm truyền như gentamicin hay meropenem – do khả năng hấp thu qua ruột của trẻ rất thấp – nên lượng thuốc vào sữa mẹ dù có cũng khó gây ảnh hưởng đáng kể. Vì vậy, mẹ vẫn có thể tiếp tục cho con bú an toàn trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, để đảm bảo chắc chắn, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trong từng tình huống cụ thể khi dùng thuốc.
2. Mẹ đang cho con bú,có được uống thuốc cảm cúm không?
Hầu hết các loại thuốc cảm và thuốc trị sổ mũi đều được xem là an toàn cho mẹ đang cho con bú, đặc biệt khi chỉ sử dụng trong thời gian ngắn và đúng liều lượng cần thiết. Một số loại thuốc cảm mà mẹ có thể dùng mà không ảnh hưởng đến bé gồm:
- Thuốc long đờm chứa guaifenesin
- Thuốc ức chế ho chứa dextromethorphan
Tuy nhiên, vì nhiều thuốc cảm là dạng phối hợp nhiều hoạt chất (giảm đau, hạ sốt, chống nghẹt mũi, giảm ho…), mẹ nên đọc kỹ thành phần trên nhãn thuốc để tránh dùng quá liều hoặc dùng các thành phần không cần thiết.
Những loại thuốc cảm mẹ cần tránh bao gồm các thuốc chứa:
- Pseudoephedrine
- Phenylephrine
Hai hoạt chất này có thể làm giảm lượng sữa mẹ tiết ra, ảnh hưởng đến việc nuôi con bằng sữa mẹ.
Tốt nhất, trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho cả mẹ và bé.
3. Mẹ đang cho con bú uống thuốc hạ sốt được không?
Nhiều mẹ đang cho con bú thường băn khoăn liệu có thể sử dụng các loại thuốc không kê đơn, đặc biệt là thuốc hạ sốt như Panadol hay Efferalgan. Thực tế, đây là những thuốc chứa paracetamol, và có thể sử dụng an toàn trong thời kỳ cho con bú, miễn là mẹ dùng đúng liều khuyến cáo. Paracetamol không ảnh hưởng đáng kể đến lượng sữa mẹ hoặc sức khỏe của bé.
Ngoài ra, các thuốc giảm đau, hạ sốt khác như ibuprofen và naproxen cũng được coi là an toàn cho mẹ đang cho con bú, tuy nhiên nên tránh dùng nếu trẻ sơ sinh có bệnh tim bẩm sinh hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Tóm lại, để đảm bảo an toàn tối đa, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, dù là không kê đơn, để được hướng dẫn cụ thể về liều lượng và thời gian sử dụng phù hợp.
4. Mẹ đang cho con bú uống thuốc viêm họng được không?
Khi mẹ đang cho con bú và cần điều trị viêm họng, nên ưu tiên lựa chọn các viên ngậm chứa hoạt chất gây tê tại chỗ, kháng khuẩn nhẹ hoặc benzydamine để làm dịu cơn đau. Tuy nhiên, cần sử dụng với liều lượng hợp lý, tránh lạm dụng vì có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy.
Nên xem: 3 cấp độ tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, mẹ cần biết để xử lý.
Bên cạnh thuốc, mẹ có thể súc miệng bằng nước muối ấm hoặc sử dụng các biện pháp tự nhiên như uống chanh mật ong để hỗ trợ giảm viêm họng an toàn.
Nếu cần dùng thuốc súc họng hoặc thuốc xịt miệng, mẹ nên tránh các sản phẩm chứa povidone-iodine, vì hoạt chất này có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp của cả mẹ và bé thông qua sữa mẹ. Việc lựa chọn thuốc trong thời kỳ cho con bú luôn cần sự tham vấn từ bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ.
5. Mẹ cho con bú uống thuốc tránh thai được không?
Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các bà mẹ đang cho con bú không nên sử dụng thuốc tránh thai kết hợp chứa hormone estrogen trong vòng 42 ngày sau sinh. Lý do là vì estrogen có thể làm giảm lượng sữa mẹ tiết ra và trong 3 tuần đầu sau sinh, việc dùng thuốc chứa estrogen còn làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch, đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ sau sinh.
Từ 6 tuần đến 6 tháng sau sinh, việc dùng thuốc tránh thai kết hợp vẫn cần được cân nhắc kỹ lưỡng vì những rủi ro có thể lớn hơn lợi ích. Thay vào đó, các chuyên gia khuyến nghị mẹ nên sử dụng thuốc tránh thai chỉ chứa hormone progesterone – loại phù hợp hơn cho phụ nữ đang cho con bú, và chỉ nên bắt đầu dùng khi bé được ít nhất 4 tuần tuổi, lúc này lượng sữa mẹ đã ổn định.
Nếu mẹ cần dùng thuốc tránh thai khẩn cấp, vẫn có thể cho con bú, nhưng cần ngừng tạm thời sau khi uống, thời gian ngừng sẽ tùy thuộc vào loại thuốc đã dùng. Để đảm bảo an toàn tối đa cho bé, mẹ nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ hoặc dược sĩ để nhận được hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng thuốc tránh thai trong giai đoạn đang nuôi con bằng sữa mẹ.
6. Mẹ đang cho con bú uống thuốc chống dị ứng được không?
Mẹ đang cho con bú có uống thuốc chống dị ứng được không? Câu trả lời là có, nhưng cần lựa chọn đúng loại thuốc để đảm bảo an toàn cho bé.
Các thuốc chống dị ứng thế hệ mới và thuốc kháng histamin thường được đánh giá là tương đối an toàn trong thời kỳ cho con bú. Một số loại mẹ có thể sử dụng gồm:
- Cetirizine
- Fexofenadine
- Fluticasone (dạng xịt mũi)
- Loratadine
Các thuốc này có tỷ lệ bài tiết qua sữa mẹ thấp và ít gây ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh.
Tuy nhiên, các thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như diphenhydramine cũng được phép dùng trong giai đoạn cho con bú, nhưng có thể gây buồn ngủ ở trẻ sơ sinh hoặc làm giảm lượng sữa mẹ nếu dùng kéo dài hoặc liều cao. Vì vậy, nên dùng thận trọng và trong thời gian ngắn nếu không có lựa chọn thay thế.
Tốt nhất, trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, mẹ vẫn nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn loại thuốc phù hợp, liều dùng an toàn và thời điểm dùng thuốc hợp lý nhất.
7. Mẹ đang cho con bú bị táo bón uống thuốc nhuận tràng được không?
Sau sinh, tình trạng táo bón ở mẹ cho con bú khá phổ biến và nên được xử lý bằng cách tăng cường chất xơ trong chế độ ăn uống (như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt) cùng với uống đủ nước, vận động nhẹ nhàng trước khi nghĩ đến việc dùng thuốc.
Nếu cần thiết phải sử dụng thuốc, mẹ đang cho con bú vẫn có thể dùng một số loại thuốc nhuận tràng, nhưng nên chọn nhóm an toàn, như:
- Thuốc nhuận tràng thẩm thấu:
- Lactulose, glycerol, macrogol
→ An toàn cho mẹ đang cho con bú khi dùng đúng liều khuyến cáo.
- Lactulose, glycerol, macrogol
Ngược lại, thuốc nhuận tràng kích thích như:
- Senna, bisacodyl
→ Có thể bài tiết qua sữa mẹ và khiến trẻ bị tiêu chảy, không nên dùng tùy ý.
👉 Vì vậy, trước khi sử dụng bất kỳ thuốc nào để trị táo bón trong giai đoạn cho con bú, mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để chọn đúng loại thuốc phù hợp, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Nên xem: Trẻ thiếu sắt có tác hại gì, nhận biết và bổ sung thế nào cho đúng.
8. Mẹ đang cho con bú bị tiêu chảy có uống thuốc được không?
Phần lớn các trường hợp tiêu chảy ở mẹ đang cho con bú thường nhẹ và có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc. Trong thời gian này, mẹ nên:
- Bổ sung nước đầy đủ, đặc biệt là dung dịch bù nước và điện giải theo đúng hướng dẫn nếu có dấu hiệu mất nước.
- Tiếp tục cho con bú bình thường, vì tiêu chảy không phải lý do để ngừng cho bé bú.
Nếu cần thiết phải dùng thuốc, loperamide là loại được xem là an toàn khi dùng với liều khuyến cáo ở phụ nữ đang cho con bú.
🚨 Tuy nhiên, mẹ nên đến khám bác sĩ ngay nếu tiêu chảy có các dấu hiệu nghiêm trọng như:
- Đi ngoài ra máu hoặc nhiều nước liên tục
- Sốt cao, đau bụng dữ dội
- Kéo dài hơn 48 giờ
- Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng (chóng mặt, khát dữ dội, tiểu ít…)
👉 Việc không tự ý dùng thuốc và trao đổi với bác sĩ luôn là lựa chọn an toàn nhất trong giai đoạn đang cho con bú.
9. Mẹ đang cho con bú uống thuốc say xe được không?
Mẹ cho con bú có thể dùng thuốc chống say tàu xe khi cần thiết, bởi các thuốc này thường chỉ sử dụng trong thời gian ngắn và ít có khả năng ảnh hưởng đến nguồn sữa hoặc gây tác động tiêu cực đáng kể cho bé. Tuy nhiên, một số loại thuốc chống say có thể gây buồn ngủ tạm thời cho mẹ.
Những loại thuốc say tàu xe an toàn mẹ có thể dùng gồm:
- Hyoscine: hiệu quả, nên uống trước khi lên tàu xe khoảng 30 – 60 phút.
- Prochlorperazine
- Cyclizine
Dù vậy, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé trong giai đoạn cho con bú.
10. Mẹ đang cho con bú uống thuốc tẩy giun được không?
Bạn hoàn toàn có thể sử dụng thuốc tẩy giun như pyrantel và mebendazole khi đang cho con bú. Cả hai loại thuốc này đều được đánh giá là an toàn vì chúng hấp thu kém qua đường ruột và không bài tiết vào sữa mẹ, nên không ảnh hưởng đến bé.
Để phòng ngừa nhiễm giun, các mẹ cũng nên lưu ý các biện pháp sau:
- Giữ móng tay luôn cắt ngắn, sạch sẽ.
- Rửa tay và móng tay kỹ với xà phòng và nước, đặc biệt sau khi đi vệ sinh, thay tã cho trẻ, trước khi nấu ăn và trước khi ăn.
- Tránh gãi hậu môn hoặc cắn móng tay.
- Giặt khăn trải giường, drap, chăn mền, quần áo ngủ bằng nước nóng để tiêu diệt trứng giun.
- Vệ sinh bồn cầu thường xuyên bằng các chất khử trùng, diệt khuẩn chuyên dụng.
Những thói quen này giúp giảm nguy cơ tái nhiễm và bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.
11. Mẹ đang cho con bú uống thuốc giảm cân được không?
Nói chung, mẹ đang cho con bú không nên sử dụng thuốc giảm cân. Hiện chưa có đủ nghiên cứu để khẳng định các thành phần trong thuốc giảm cân có thể bài tiết qua sữa mẹ và ảnh hưởng đến bé bú mẹ hay không.
Nếu bạn muốn giảm cân an toàn trong thời gian cho con bú, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ để được tư vấn phương pháp phù hợp, hiệu quả mà không gây hại cho cả mẹ và bé.
12. Mẹ cho con bú uống thuốc Bắc được không?
Giống như thuốc Tây y, các loại thuốc Bắc và thuốc thảo dược cũng có thể được bài tiết vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến trẻ bú mẹ hoặc làm thay đổi quá trình tiết sữa. Vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá và tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nên bạn cần thận trọng khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào trong thời gian cho con bú.
Đa số thuốc Bắc và thảo dược đều thiếu thông tin về mức độ an toàn khi dùng cho phụ nữ đang cho con bú, và nhiều bài thuốc dân gian chưa được khoa học chứng minh hiệu quả rõ ràng. Vì vậy, bạn nên tránh sử dụng thuốc Bắc trong giai đoạn này hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ, lương y trước khi dùng bất kỳ bài thuốc cổ truyền nào.
13. Uống thuốc khi cho con bú: Mẹ cần lưu ý gì?
Việc sử dụng thuốc khi đang cho con bú cần được cân nhắc thận trọng và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ. Bảo đảm an toàn cho cả mẹ và bé là ưu tiên hàng đầu để duy trì nguồn sữa mẹ chất lượng và sức khỏe của trẻ.
Chỉ một số ít thuốc có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến trẻ bú mẹ. Một số loại thuốc còn bị phân hủy bởi axit dạ dày của trẻ, nên lượng thuốc thực sự hấp thu vào máu trẻ rất thấp. Vì vậy, ngoại trừ những trường hợp đặc biệt, mẹ đang cho con bú vẫn có thể sử dụng thuốc, trong đó có hầu hết các loại thuốc không kê đơn.
Khi dùng thuốc, các mẹ cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo an toàn:
- Thuốc thường được kê cho trẻ sơ sinh cũng thường an toàn cho mẹ khi dùng trong thời gian cho con bú, bởi lượng thuốc qua sữa mẹ và hấp thu vào trẻ thường rất thấp so với dùng trực tiếp.
- Phần lớn các thuốc an toàn cho phụ nữ mang thai cũng thích hợp khi sử dụng trong giai đoạn cho con bú.
- Nên dùng thuốc với liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất, chỉ khi thực sự cần thiết, ưu tiên các biện pháp không dùng thuốc khi có thể.
- Theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường ở trẻ sau khi mẹ dùng thuốc, đặc biệt với trẻ sinh non, trẻ mới sinh hoặc trẻ có tình trạng vàng da.
- Tránh sử dụng thuốc dạng phóng thích kéo dài vì chúng có thể tồn tại lâu hơn trong máu và sữa mẹ so với thuốc thông thường.
- Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, bởi nhà sản xuất thường ghi rõ thông tin về đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai và cho con bú.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng bất cứ loại thuốc nào để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Một số loại thuốc không nên sử dụng cho phụ nữ đang cho con bú bao gồm:
- Amphetamine
- Thuốc hóa trị như cyclosporine, doxorubicin, methotrexate
- Chloramphenicol (thuốc kháng sinh)
- Ergotamine (thuốc điều trị đau nửa đầu)
- Lithium
- Các chất phóng xạ dùng trong chẩn đoán
- Các chất gây nghiện như cocaine, heroin, phencyclidine
- Thuốc ức chế sản xuất sữa như estrogen (có trong thuốc tránh thai đường uống), trazodone (chống trầm cảm), bromocriptine và levodopa (điều trị Parkinson).
Tham khảo thêm: 4 đặc điểm chung của đứa trẻ thành công sau 10 năm
Trong trường hợp mẹ đang cho con bú phải dùng các thuốc có thể gây hại cho bé, cần tạm ngừng cho con bú trong suốt thời gian dùng thuốc. Tuy nhiên, mẹ vẫn có thể duy trì việc hút sữa đều đặn để giữ nguồn sữa và có thể tiếp tục cho bé bú sau khi hoàn tất điều trị.
