Một trong những phản ứng của trẻ khi có một thành viên mới trong gia đình là thực hiện lại một số hành động mà trẻ đã trải qua khi còn nhỏ. Nhiều trẻ, mặc dù thích có em mới, nhưng trẻ không quen với sự thay đổi khi gia đình có thêm thành viên mới. Do đó, trẻ thường có những phản ứng để “đòi lại công bằng”.
Tham khảo thêm: Trẻ dùng đũa sớm tốt cho trí não, nên dạy con cầm đũa khi nào.
Thời gian nào cho con?
“Mẹ xong chưa? Chơi với con đi, con muốn chơi với mẹ”, “Mẹ ơi, tối nay cho con ngủ với mẹ được không?”… Đó là câu nhiều trẻ vẫn thường nói khi gia đình có thêm em bé. Bởi có nhiều cha mẹ quay cuồng với con nhỏ, việc nhà, thời gian dành cho con đầu gần như không nhiều.
Trước đây, chị Hương Giang từ Ba Đình, Hà Nội thường dành thời gian cùng con để trò chuyện và kế hoạch cuối tuần thường là thời gian cả gia đình đi chơi. Tuy nhiên, từ khi có em bé thứ hai, việc chăm sóc bé, thay tã và dọn dẹp đã chiếm hết thời gian của chị.
Khi bé Dâu trở về từ trường, không còn được chị dành thời gian chơi cùng, không còn nghe chuyện, kể về ngày hôm đó ở trường, ăn gì, học gì, chơi với bạn nào nữa. Dâu đã thổ lộ rằng cảm thấy mẹ đang lùi xa, không quan tâm đến mình nữa. Điều này khiến Dâu cảm thấy buồn bã vì trong suy nghĩ của mẹ, chỉ còn là việc chăm sóc em bé và công việc nhà, không còn chỗ cho Dâu nữa.
Chị Giang đã nhiều lần hứa “Con ngủ trước rồi mẹ sẽ vào” nhưng khi bé thứ hai đi ngủ, chị thấy mình quá mệt và thường quên lời hứa. Điều này không chỉ là vấn đề của chị mà là tình trạng phổ biến ngày nay, đặc biệt là khi nhiều gia đình trẻ không có sự hỗ trợ từ ông bà hoặc vì tình hình kinh tế khó khăn.
Bên cạnh đó, việc có một em bé thì hai vợ chồng còn có thể quản lý được nhưng khi có thêm em bé thứ hai, nhiều gia đình gặp khó khăn với việc cân bằng giữa công việc, chăm sóc con cái… Người mẹ phải đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn, từ việc nhà đến chăm sóc con cái. Do đó, thời gian dành cho con lớn giảm đi và đôi khi ngay cả mẹ cũng không thể nghĩ rằng mình lại có thể thiếu thời gian gần gũi con như vậy. Điều này khiến nhiều bé lớn cảm thấy không hài lòng với sự xuất hiện của em bé mới vì đã làm thay đổi mọi thứ quen thuộc của con.
Trước khi có em bé, trẻ thường được chăm sóc, quan tâm không chỉ từ bố mẹ mà còn từ những người thân khác trong gia đình. Ngay từ khi sinh ra, trẻ đã quen với sự quan tâm toàn diện của gia đình về cả vật chất và tình cảm.
Theo chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Thuỳ từ Trung tâm Phát triển Trí tuệ Emotion cho trẻ, nhiều trẻ vẫn muốn có em bé trong gia đình. Tuy nhiên, họ thường trải qua một giai đoạn sốc khi phải chia sẻ sự chú ý của gia đình với thành viên mới. Trước đây, trẻ có thể ngoan và dễ thương, nhưng sau này, họ có thể trở nên ương bướng, không nghe lời và có thái độ phá phách.
Một trong những cách mà trẻ phản ứng khi có thành viên mới trong gia đình là bắt chước những hành động của em bé như ngồi ghế hoặc xe, mặc tã, uống sữa từ bình, v.v. Điều này đơn giản là do trẻ muốn thu hút sự chú ý của mẹ. Trẻ hiểu rằng những hành động này thu hút sự quan tâm của mẹ và họ sẽ tiếp tục thực hiện để thu hút sự quan tâm của mẹ.
Một số trẻ có thể thể hiện sự khác thường như hét lên trong những thời điểm yên tĩnh, làm mất trật tự vệ sinh. Những hành động này thường chỉ là cách thức của trẻ muốn thu hút sự chú ý từ mọi người, khiến mọi người phải quan tâm đặc biệt đến con hơn.
Phản ứng từ “sự đảo lộn”
Theo chuyên gia Nguyễn Thị Thuỳ, từ khi trẻ lên 3 tuổi, khả năng nhận biết và ghi nhớ của trẻ về sự quan tâm từ cha mẹ đã khá tốt. Trong thời gian trước khi có em bé, trẻ thường cảm nhận mình là trung tâm của sự quan tâm từ gia đình, được ai cũng chăm sóc, quan tâm.
Tham khảo thêm: IQ của trẻ phát triển mạnh nếu bố nuôi dưỡng đúng cách.
Khi có em bé, trẻ không còn nhận được sự chăm sóc đặc biệt đó nữa, điều này có thể làm cho trẻ cảm thấy bị lạc lõng. Nhiều em bé có thể phản ứng bằng cách trở nên khó chịu,lì lợm có hành vi lạ lùng như cắn người, trở nên lười biếng, tranh giành xung đột bạn bè, gặp khó khăn khi đi ngủ hoặc thức dậy bất ngờ và khóc ầm ĩ.
Khi trẻ là con đầu lòng, cha mẹ thường dành nhiều thời gian và quan tâm hơn, làm cho trẻ cảm thấy mình là trung tâm của sự quan tâm. Trẻ không quen với việc phải chia sẻ tình thương và sự quan tâm với người khác. Những yêu thương và sự đáp ứng nhanh chóng từ bố mẹ khiến trẻ tin rằng mình luôn được ưu tiên và không ai có thể cản trở.
Khi em bé xuất hiện, mọi thứ không còn theo quỹ định mà trẻ đã quen. Ngay từ khi mẹ mang thai, sự thay đổi về tâm trạng và sự mệt mỏi của mẹ có thể làm thay đổi cách mà trẻ nhận thức. Tuy nhiên, đến khi em bé chào đời, trẻ mới thực sự phải đối mặt với những thay đổi lớn mà họ chưa từng trải qua.
Điều đầu tiên là sự vắng bóng của mẹ trong những ngày mẹ phải ở bệnh viện sau sinh. Tiếp theo là sự hiện diện của em bé mà trẻ không hiểu rõ nguồn gốc. Liên tục sau đó, trẻ phải thấy mẹ dành nhiều thời gian cho em bé, và quên đi sự quan trọng của trẻ. Thậm chí, khi trẻ cố gắng nhắc nhở mẹ về mình, có khi lại bị mẹ “bỏ rơi” cho bố.
Nhìn thấy mọi người đến thăm và tặng quà cho em bé, khen ngợi em bé hơn làm cho trẻ cảm thấy bị lãng quên và tức giận. Những lời trêu đùa như “bây giờ mẹ có em bé thì con ra rìa” từ mọi người càng làm tăng cảm giác lo lắng và bất mãn của trẻ. Nếu bố mẹ không chú ý đến những dấu hiệu này, có thể gây ra những thay đổi nghiêm trọng trong tâm lý và tính cách của trẻ.
Theo chuyên gia Nguyễn Thị Thùy, mỗi trẻ sẽ có những biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào tuổi tác, giới tính và mức độ quan tâm của bố mẹ. Một số biểu hiện phổ biến của trẻ trong trường hợp này có thể là cố gắng thu hút sự chú ý của người lớn bằng cách gây ồn ào, khóc lóc. Hoặc ngược lại, trẻ có thể trở nên lặng lẽ, khó chịu và khó bảo.
Khi trẻ cảm thấy mình bị “thất sủng” so với em bé mới, trẻ có thể phản ứng bằng cách ghen tỵ với em bé. Một số trường hợp, trẻ có thể làm tổn thương em bé bằng cách tinh vi để em biến mất, bởi họ cảm thấy em bé “cướp” đi tình yêu của bố mẹ và muốn quay về thời kỳ trước đây khi được chăm sóc đặc biệt. Nếu bố mẹ không quan tâm và giải quyết các vấn đề quan hệ giữa các con, có thể tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và mối quan hệ trong gia đình.
Tham khảo thêm: Mẹo chọn vali du lịch vừa bền vừa ngon cho cả gia đình.
Nhìn vào những tác động và thay đổi trong tâm lý của trẻ khi có em bé mới trong gia đình, chúng ta thấy rằng sự chú ý và quan tâm từ phía bố mẹ là vô cùng quan trọng. Việc hiểu và chia sẻ tình yêu thương một cách công bằng và nhất quán giữa các con sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn, được chấp nhận và yêu thương. Các biểu hiện nghiêm trọng như ghen tỵ, cảm giác lạc lõng, hoặc hành vi tiêu cực có thể được giải quyết thông qua việc tạo ra môi trường gia đình ấm áp, cởi mở, và sự chăm sóc đặc biệt dành cho từng thành viên. Đồng thời, việc tạo cơ hội cho trẻ thể hiện cảm xúc và tìm hiểu cách giải quyết xung đột là những bước quan trọng để xây dựng mối quan hệ gia đình mạnh mẽ và ổn định.
