Bị khô mắt không chỉ gây cảm giác không thoải mái mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ môi trường đến thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống.
Tương tự như việc thực hiện kiểm tra định kỳ cho mắt hoặc duy trì vệ sinh hàng ngày cho kính mắt, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của đôi mắt. Việc cung cấp năng lượng cho cơ thể thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý không chỉ có lợi cho thị lực mà còn giúp phòng ngừa các vấn đề như mắt khô và các bệnh lý khác liên quan đến mắt.
Nên xem: Chế độ ăn cho người mắc bệnh gout nên ăn gì kiêng gì?
1 Chế độ ăn quan trọng như thế nào?
Khô mắt là tình trạng ảnh hưởng đến khả năng bôi trơn của mắt do sự thiếu hụt nước mắt hoặc chất lượng nước mắt kém. Khi nước mắt không đủ hoặc bay hơi quá nhanh, mắt dễ bị kích ứng, tổn thương và nhiễm trùng. Triệu chứng của tình trạng này thường bao gồm cảm giác nóng rát, đỏ, ngứa và mờ mắt.
Một chế độ ăn cân đối, bao gồm acid béo omega-3, thực phẩm nguyên chất và chất chống oxy hóa, có thể giúp ngăn ngừa hoặc giảm các triệu chứng của khô mắt. Hiểu rõ những loại thực phẩm nên tăng cường và những loại nên hạn chế sẽ hỗ trợ cải thiện tình trạng này.
Khô mắt là tình trạng phổ biến và thường ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ và người lớn trên 50 tuổi, tuy nhiên nó cũng có thể xảy ra với nhiều người ở mọi độ tuổi. Ngoài ra, các yếu tố như chế độ ăn thiếu vitamin và chất dinh dưỡng cũng có thể góp phần tăng nguy cơ phát triển bệnh khô mắt.
Nhiều nghiên cứu đã xác định mối quan hệ giữa hội chứng khô mắt và chế độ ăn uống. Các chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất được biết đến có thể hỗ trợ sức khỏe mắt và giảm các triệu chứng khô mắt. Tuy nhiên, người mắc khô mắt không nên tự ý thay đổi chế độ ăn uống hoặc sử dụng các bổ sung dinh dưỡng mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.
2 Các loại dinh dưỡng cần thiết cho người bị khô mắt
Acid béo omega-3
mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tiềm năng, trong đó có giảm các triệu chứng của khô mắt mạn tính.
Theo một phân tích tổng hợp vào năm 2019, việc bổ sung omega-3 có thể giúp giảm các triệu chứng khô mắt. Mặc dù nghiên cứu thường tập trung vào việc sử dụng các bổ sung, nhưng việc có một chế độ ăn giàu acid béo omega-3 cũng có ích. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại acid béo omega-3 đều có lợi. Nghiên cứu chỉ ra rằng acid eicosapentaenoic (EPA) và acid docosahexaenoic (DHA) mới có thể giảm các triệu chứng khô mắt, nhất là khi sử dụng chúng ở liều lượng cao được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa.
Những loại acid béo này thường được tìm thấy trong các loại cá như cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá mòi. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, người mắc khô mắt có thể sử dụng các thực phẩm bổ sung hoặc áp dụng chế độ ăn giàu omega-3, bao gồm việc tiêu thụ cá thường xuyên hoặc tuân thủ chế độ ăn theo phong cách Địa Trung Hải.
Probiotic
thường có trong thực phẩm lên men hoặc dưới dạng thực phẩm bổ sung, và nó có thể giúp duy trì hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh. Hệ vi sinh vật đường ruột bao gồm hàng triệu vi khuẩn và sinh vật sống khác, hỗ trợ nhiều chức năng khác nhau, trong đó có cả tiêu hóa.
Theo một nghiên cứu năm 2020, hệ vi sinh vật đường ruột có thể mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho những người bị khô mắt và các vấn đề sức khỏe khác. Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng việc sử dụng nhiều chế phẩm sinh học đa dạng giúp tạo ra hệ vi sinh vật đường ruột cân bằng tốt, có thể hỗ trợ sản xuất nước mắt. Một số thực phẩm chứa probiotic bao gồm: sữa chua, dưa cải bắp, bánh mì chua, miso…
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mặc dù thực phẩm giàu men vi sinh có ích nhưng việc ăn chúng có thể không có tác dụng tương tự đối với sức khỏe của mắt như chất bổ sung men vi sinh. Nếu bác sĩ khuyên dùng một loại men vi sinh cụ thể, người bị khô mắt nên tuân thủ lời khuyên đó và không thay đổi chế độ ăn uống mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
Vitamin A
Vitamin A là một loại vitamin tan trong chất béo, tồn tại tự nhiên trong nhiều loại trái cây và rau quả có màu cam, cũng như được tìm thấy trong một số nguồn động vật nhất định như sữa, trứng và nội tạng. Đây là một chất dinh dưỡng quan trọng giúp duy trì sức khỏe tổng thể của mắt và thúc đẩy quá trình sản xuất nước mắt.
Theo một nghiên cứu vào năm 2019, việc bổ sung vitamin A đã được chứng minh là cải thiện chất lượng nước mắt ở những người mắc chứng khô mắt.
Thực phẩm giàu vitamin A bao gồm nhiều loại trái cây và rau quả có màu cam như cà rốt, cam và khoai lang. Những loại thực phẩm này chứa chất được gọi là tiền vitamin A, mà cơ thể sau đó chuyển hóa thành vitamin A trong ruột. Trong khi đó, nguồn vitamin A động vật như sữa, trứng và nội tạng cung cấp vitamin A đã được hình thành trước, giúp cung cấp lượng vitamin A đầy đủ cho cơ thể. Các sản phẩm vitamin tổng hợp cũng thường chứa vitamin A dưới dạng tiền vitamin để cung cấp sự hấp thụ tốt nhất cho cơ thể.
Kẽm
là một khoáng chất quan trọng có trong nhiều loại thực phẩm và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe mắt khỏi ánh sáng và tăng cường sức khỏe của võng mạc.
Những người quan tâm đến việc bổ sung kẽm vào chế độ ăn uống của mình có thể tìm thấy kẽm trong các loại thực phẩm như: đậu, ngũ cốc, thịt nạc đỏ, hàu, gia cầm và nhiều loại thực phẩm khác. Tuy nhiên, nếu muốn bổ sung kẽm một cách đủ đơn và an toàn, người bị khô mắt nên thảo luận và hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi thực hiện. Điều này giúp đảm bảo rằng việc bổ sung kẽm được thực hiện đúng cách và không gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Vitamin E
là một chất chống oxy hóa tan trong chất béo có khả năng cải thiện sức khỏe tổng thể của mắt và bảo vệ mắt khỏi tổn thương. Một nghiên cứu vào năm 2016 đã chỉ ra rằng việc sử dụng các chất bổ sung chống oxy hóa chứa vitamin E có thể cải thiện tính ổn định của màng nước mắt.
Các thực phẩm giàu vitamin E bao gồm ớt đỏ, hạt lạc, quả hạnh, dầu từ hạt lúa mạch và bí ngô. Việc bổ sung những thực phẩm này có thể hỗ trợ sức khỏe mắt, nhưng nên thảo luận với bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình bổ sung nào để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Zeaxanthin và lutein
là hai chất chống oxy hóa quan trọng có thể hỗ trợ sức khỏe tổng thể của mắt. Chúng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm có màu sắc tươi sáng như nho, rau xanh lá như cải xoăn, rau bina, rau cải bắp cải và cả trứng. Việc bổ sung chúng thông qua chế độ ăn uống có thể giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương và duy trì sức khỏe mắt tốt.
Vitamin C
là một loại vitamin tan trong nước có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe, bao gồm cả sức khỏe của mắt, đặc biệt là trong việc giảm triệu chứng khô mắt. Vitamin C có thể hỗ trợ quá trình sản xuất nước mắt, giúp bảo vệ mắt khỏi tình trạng khô và mất độ ẩm.
Các thực phẩm giàu vitamin C bao gồm bắp cải, các loại trái cây như cam, chanh, ớt chuông, bông cải xanh và nhiều loại quả họ cam quýt khác. Việc bổ sung vitamin C thông qua chế độ ăn uống cân đối có thể đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của mắt và giảm nguy cơ khô mắt.
Nên xem: Công dụng của nước ép trái cây đối với có thể.
3 Khô mắt nên ăn gì
Cá
là một nguồn giàu acid béo omega-3, một chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và chức năng của mắt, đặc biệt là võng mạc. Việc tiêu thụ acid béo omega-3 có thể giảm nguy cơ khô mắt lên đến 17%. Ngoài ra, omega-3 còn giúp giảm viêm và kích thích sản xuất tuyến meibomian, tạo ra lớp nhờn bảo vệ mắt khỏi sự bay hơi quá nhanh của nước mắt. Một số loại cá giàu omega-3 bao gồm cá tuyết, cá trích, cá hồi, cá mòi, và cá ngừ.
Tuy nhiên, nếu không ưa thích cá, các chuyên gia dinh dưỡng mắt thường khuyên nên bổ sung omega-3 từ các nguồn khác.
Cá cũng là một nguồn tự nhiên của vitamin D. Mặc dù cơ thể có thể hấp thụ vitamin D từ ánh nắng mặt trời, việc bổ sung vitamin D thông qua chế độ ăn uống hoặc thực phẩm bổ sung là một lựa chọn tiện lợi hơn. Nghiên cứu cho thấy hàm lượng vitamin D thấp có thể tăng nguy cơ khô mắt. Sự thiếu hụt vitamin D cũng có thể làm giảm sản xuất nước mắt và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của khô mắt.
Khoai lang
là một thực phẩm có nhiều lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc, đặc biệt là nhờ chất chống oxy hóa. Loại thực phẩm này cũng giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Khoai lang cung cấp hơn 200% lượng vitamin A được khuyến nghị hàng ngày. Việc tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin A, hoặc sử dụng thực phẩm bổ sung chứa vitamin A, có thể cải thiện chất lượng nước mắt và giảm các triệu chứng của bệnh khô mắt.
Cà rốt
chứa các chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe của mắt. Đặc biệt, cà rốt là nguồn giàu vitamin A và beta-carotene. Beta-carotene là chất chịu trách nhiệm mang lại cho cà rốt màu cam đặc trưng và cũng giúp cơ thể tự nhiên sản xuất vitamin A.
Quả bơ
Quả bơ
là một nguồn cung cấp chất dinh dưỡng phong phú mà nhiều người thường thiếu trong chế độ ăn hàng ngày, bao gồm magiê, vitamin B6, vitamin C, vitamin E, folate và kali. Các chất dinh dưỡng này có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của mắt và hỗ trợ cho màng nước mắt.
Kali và magiê là hai thành phần quan trọng trong chất điện giải của nước mắt. Chất điện giải giúp nước mắt có vị mặn, điều này quan trọng vì nước mắt mặn giúp cung cấp độ ẩm và dinh dưỡng cho các tế bào mắt.
Quả bơ cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa và hợp chất chống viêm, bao gồm carotenoid lutein. Những chất này giúp chống lại tổn thương oxy hóa và ngăn chặn sự tiến triển của nhiều bệnh mãn tính. Ngoài ra, chất chống oxy hóa cũng đóng vai trò bảo vệ cho sức khỏe của não và tim.
Trứng
dù được hấp, luộc hay ốp đều cung cấp nhiều chất dinh dưỡng quan trọng. Chúng là nguồn giàu lutein, zeaxanthin, vitamin C, vitamin E và kẽm. Lutein và zeaxanthin, hai chất chống oxy hóa mạnh mẽ, được Hiệp hội Đo Thị Lực Hoa Kỳ (AOA) khuyến khích sử dụng do chúng có nhiều trong võng mạc. Những chất này cũng có thể giúp ngăn ngừa nhiều vấn đề về mắt, bao gồm đục thủy tinh thể, tổn thương do tia UV và tình trạng khô mắt.
Trái cây có múi
Họ cam quýt là nguồn giàu vitamin C, một chất chống oxy hóa được Hiệp hội Đo Thị Lực Hoa Kỳ khuyên dùng để bảo vệ thị lực và ngăn ngừa các bệnh về mắt. Vitamin C còn tham gia vào thành phần của màng nước mắt, giúp bôi trơn và thúc đẩy quá trình sản xuất nước mắt. Một số loại trái cây có múi bao gồm cam, bưởi, chanh…
Bông cải xanh
(súp lơ xanh) cũng là một thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Nó cung cấp nhiều chất chống oxy hóa, vitamin C, vitamin E, lutein và zeaxanthin, các chất quan trọng giúp duy trì sức khỏe của mắt.
Các loại rau lá xanh
Rau chân vịt, cải xoăn chứa đựng nhiều loại vitamin, chất dinh dưỡng và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe tổng thể. Những loại rau này cung cấp lượng lutein, zeaxanthin và vitamin C cao, các chất quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe mắt và giảm triệu chứng khô mắt.
Ớt chuông
Ớt chuông mọng nước, thơm ngon, là một nguồn cung cấp giàu vitamin C. Tuy nhiên, tốt nhất là nên ăn ớt chuông sống để giữ được lượng vitamin C tối đa, vì việc nấu chín thức ăn có thể làm mất mát vitamin này. Ớt chuông có màu sắc rực rỡ như đỏ, cam và xanh, cũng là nguồn cung cấp vitamin A và vitamin E, các chất dinh dưỡng quan trọng khác cho sức khỏe mắt và tổng thể.
Đậu
Các loại đậu như đậu mắt đen, đậu thận, đậu lima… có thể bổ sung nhiều chất dinh dưỡng lành mạnh vào chế độ ăn uống, đặc biệt là vitamin B và kẽm. Khoáng chất kẽm đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ vitamin A từ gan, giữ cho võng mạc khỏe mạnh và bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng.
Tuy nhiên, kẽm cũng có thể làm giảm hấp thụ đồng, một khoáng chất quan trọng cho quá trình sản xuất hồng cầu trong cơ thể. Đậu, với hàm lượng kẽm và đồng cân đối, giúp tăng cường sức khỏe của mắt và duy trì tế bào máu ổn định.
Quả hạch
Quả hạch là nguồn giàu acid béo omega-3 và vitamin E cao, hai thành phần quan trọng giúp ngăn chặn sự phân hủy mô mắt và duy trì sức khỏe của mắt. Các loại quả hạch tốt cho mắt bao gồm quả hạch, hạt điều, quả óc chó.
Bí xanh và bí ngô
Bí xanh cung cấp vitamin C và kẽm, trong khi bí ngô chứa nhiều vitamin A, C và omega-3. Ngoài ra, bí xanh còn có lutein và zeaxanthin, hai chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe mắt.
Các loại hạt
Các loại hạt như hạt chia, hạt lanh cung cấp acid béo omega-3 và vitamin E, hai chất quan trọng cho mắt và giúp kiểm soát triệu chứng khô mắt. Hạt hướng dương và hạt hạnh nhân cũng giàu vitamin E, rất tốt cho sức khỏe mắt và tổng thể.
Nước
Đúng vậy, nước không chỉ đơn thuần là một chất lỏng mà nó còn đóng vai trò quan trọng trong dinh dưỡng và sức khỏe tổng thể. Việc duy trì cân bằng nước trong cơ thể có tác động lớn đến nhiều chức năng cơ bản của cơ thể, bao gồm việc bảo vệ các khớp, điều chỉnh nhiệt độ, và thực hiện các quá trình sinh học cần thiết.
Trong mắt, nước chiếm phần lớn tỷ lệ để bảo vệ mắt khỏi việc khô cằm và duy trì độ ẩm cho mắt. Lượng nước này cũng kết hợp với các chất khác như dầu, chất điện giải và protein để tạo ra một môi trường lý tưởng, đồng thời ngăn chặn sự bay hơi của nước mắt. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc uống đủ nước hàng ngày để hỗ trợ sức khỏe mắt và toàn bộ cơ thể.
Nên xem: Bị hôi nách nên kiêng gì ăn gì?
4 Khô mắt nên tránh các loại thực phẩm sau
Hành, tỏi và ớt cay
Các tác động của các gia vị cay nóng sẽ kích thích dây thần kinh, trong đó có dây thần kinh thị giác, làm mắt bị khô hơn, gây ra nhức mỏi và giảm thị lực, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi.
Các chất kích thích
Thuốc lá, rượu và các sản phẩm tương tự có ảnh hưởng lớn đến bệnh khô mắt. Chúng không chỉ gây tổn thương tuyến lệ mà còn kích thích tiểu tiết nước tiểu, làm mất nước nhanh chóng, làm giảm chất lượng và lượng nước mắt.
Thực phẩm có nhiều muối
Khi tiêu thụ thường xuyên khiến cơ thể sản xuất nước tiểu nhiều hơn, làm mất nước cần thiết cho quá trình tạo nước mắt, gây trầm trọng tình trạng khô mắt.
Thực phẩm quá nhiều đường
Ăn nhiều thực phẩm có lượng đường cao trong thời gian dài có nguy cơ làm tăng đường huyết, gây tổn thương võng mạc và hoàng điểm, gây suy giảm chức năng mắt và làm nặng tình trạng khô mắt.
Những thực phẩm chế biến sẵn
chứa nhiều chất béo bão hòa như khoai tây chiên, xúc xích, lạp xưởng, có khả năng gây rối loạn quá trình trao đổi chất tại cơ quan mắt. Điều này có thể làm giảm lượng nước mắt tiết ra một cách đáng kể và làm trầm trọng tình trạng khô mắt. Việc tiêu thụ thường xuyên các loại thực phẩm này có thể tăng số lượng gốc tự do trong cơ thể, thúc đẩy quá trình lão hóa ở mắt, làm tăng nguy cơ khô mắt, mờ mắt và giảm thị lực.
Nếu đã thay đổi chế độ ăn uống mà vẫn không cải thiện được tình trạng khô mắt, nên đến thăm bác sĩ mắt để được khám và đánh giá lại chế độ ăn uống. Bác sĩ có thể giúp xác định các nguyên nhân cơ bản gây ra các triệu chứng của khô mắt và đề xuất các biện pháp giải quyết phù hợp. Điều này giúp đảm bảo rằng bạn nhận được điều trị và quản lý tốt nhất cho tình trạng của mình.