Hiện nay, nhiều người lựa chọn làm nhiều công việc cùng một lúc. Tuy nhiên, bạn đã bao giờ cân nhắc sự khác biệt giữa việc có nhiều nguồn thu nhập nhỏ và một nguồn thu nhập lớn, hoặc giữa nhiều dòng tiền nhỏ và một dòng tiền lớn chưa?
Khả năng chống lại rủi ro trong công việc
Bạn nghĩ, công việc nào ít rủi ro hơn?
A: Tôi đã làm việc trong một công ty lớn suốt mười năm. Tình hình kinh doanh của công ty ổn định, công việc thuận lợi và mối quan hệ với đồng nghiệp cũng như cấp trên của tôi rất tốt. Đây là một công việc có mức lương cao, áp lực nhất định nhưng không gây bất kỳ mối bất mãn nào.
B: Tôi làm việc tự do, thu nhập không ổn định. Ngoài việc phục vụ nhóm khách hàng hiện tại, tôi vẫn đang nỗ lực mở rộng và tìm kiếm khách hàng mới.
Hẳn nhiều người đều cảm thấy rằng A ít rủi ro hơn trong khi B đem lại cảm giác bấp bênh hơn.
Nhìn vào tình hình dịch bệnh và những tác động mà nó mang lại như làn sóng đóng cửa doanh nghiệp, và đặc biệt là làn sóng sa thải, bạn còn nghĩ rằng công việc A là trạng thái ổn định không? Hoặc bạn đã nhận ra sự tiềm ẩn của rủi ro trong trạng thái này?
Thực tế, một trong những rủi ro lớn nhất trong cuộc sống không phải là không ổn định mà là sự tin rằng mọi thứ đều ổn định. Sự tin này có thể khiến bạn trở nên mù quáng trước những biến cố và mất đi khả năng chống lại chúng.
Theo Nassim Nicholas Taleb, tác giả cuốn sách “Khả năng cải thiện nghịch cảnh: Hưởng lợi từ hỗn loạn”, ông tin rằng sự hỗn loạn, mất cân bằng, hoặc những tình huống mà thường được xem là xấu xa thực tế lại có thể là cách tốt nhất để chúng ta đối mặt với rủi ro. Vì vậy, trạng thái không ổn định B có thể giúp bạn vượt qua giai đoạn hỗn loạn này một cách linh hoạt hơn.
Tất nhiên, trạng thái B không phải lúc nào cũng an toàn tuyệt đối vì nó chỉ là một nguồn thu nhập, nhưng đến từ nhiều khách hàng. Nếu bạn có thêm một nguồn thu nhập khác, điều này không chỉ làm tăng cảm giác an toàn tâm lý mà còn giúp bạn duy trì sự bình tĩnh và trạng thái tinh thần ổn định sau khi mất việc.
Đánh giá đúng khả năng chống rủi ro của bạn
Có người cho rằng “Tôi có tiền tiết kiệm, có thể sống 1 năm mà không cần làm việc”.
Tuy tiền tiết kiệm có vai trò quan trọng trong việc đối phó với rủi ro, nhưng nó không thể giải quyết được áp lực tâm lý. Mất nguồn thu nhập duy nhất không chỉ gây khó khăn về tài chính mà còn tạo ra cảm giác thất vọng, cảm giác trống rỗng khi không có gì để làm. Hơn nữa, tiền tiết kiệm dùng càng nhiều thì càng giảm, làm tăng sự hoảng loạn.
Cũng có người nói “Chỉ cần làm việc chuyên nghiệp, không sợ không tìm được công việc mới”.
Về mặt lý thuyết, suy nghĩ này hoàn toàn đúng. Tuy nhiên, họ đã bỏ qua các yếu tố bên ngoài và đánh giá quá cao khả năng chống lại rủi ro của mình.
Thị trường lao động hiện nay cạnh tranh khốc liệt, và họ có thể gặp khó khăn tâm lý khi chuyển sang công việc mới sau khi đã quen với công việc ổn định. Họ có thể trở nên kỳ cục và khó tính trong những ngày đầu, thấy không hài lòng với mọi thứ. Thậm chí khi nhận ra rằng tình hình kinh tế chung không tốt, họ vẫn cứng đầu yêu cầu mức lương cao để duy trì lòng tự trọng. Khủng hoảng tâm lý như vậy dễ dàng trở thành khủng hoảng cuộc sống toàn diện.
Đa dạng hóa thu nhập không chỉ là đầu tư
Đa dạng hóa nguồn thu nhập đơn giản là có nhiều nguồn thu nhập hơn một từ công việc chính. Điều này có nghĩa là bạn nhận được tiền từ nhiều nguồn khác nhau thay vì chỉ dựa vào lương hàng tháng từ công việc mỗi ngày.
Cách dễ nhất để đa dạng hóa nguồn thu nhập là đầu tư BĐS, kinh doanh, và những hoạt động tài chính khác. Tuy nhiên, đa dạng hóa thu nhập và đầu tư tài chính là hai khía cạnh khác nhau. Đa dạng hóa thu nhập giúp chống lại những rủi ro bất ngờ trong khi đầu tư tài chính giúp bảo toàn và tăng tài sản dài hạn.
Thường thì khi bạn gặp khó khăn về tài chính, việc đầu tư trở nên khó khăn hơn. Nhưng đa dạng hóa thu nhập giúp duy trì cuộc sống ngay cả khi bạn mất việc, vì vậy nó luôn được coi là một phương pháp tài chính an toàn.
Thực tế, việc đa dạng hóa thu nhập thông qua đầu tư thường áp dụng cho những người ở độ tuổi trung niên, từ 35 tuổi trở lên. Khi đó, họ đã có một lượng tiền tiết kiệm đáng kể để đầu tư và kinh nghiệm tích luỹ từ thời gian trước đó. Còn đối với những người trẻ, họ thường cần tập trung vào một công việc cụ thể để đảm bảo thu nhập ổn định hàng ngày.
Đa dạng hóa thu nhập cũng không chỉ là làm thêm sau khi tan sở
Việc đa dạng hóa nguồn thu nhập giống như việc tìm kiếm công việc thêm về mặt kiếm nhiều tiền hơn, nhưng chúng khác biệt rõ ràng về mục đích và cách thức thực hiện.
Việc tìm việc làm thêm sau giờ làm chính thường chỉ nhằm mục đích tăng thu nhập. Điều kiện để làm điều này thường là thu nhập từ công việc chính không cao và có khả năng dành thời gian cho công việc thêm.
Trong khi đó, việc đa dạng hóa nguồn thu nhập không nhất thiết phụ thuộc vào thu nhập thấp; nó thích hợp cho người có thu nhập trung bình, đặc biệt là những người phải đảm nhận trách nhiệm gia đình. Nó tập trung vào việc cấu trúc thu nhập từ nhiều nguồn, ví dụ như lương cố định và thu nhập từ các dự án khác. Mô hình này được đánh giá cao hơn so với việc chỉ nhận lương từ công ty mà không có nguồn thu khác.
Việc đa dạng hóa nguồn thu nhập cũng nhấn mạnh tính đa dạng và yêu cầu sự linh hoạt trong danh mục các nguồn thu nhập thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Sự đa dạng này làm tăng khả năng chống lại rủi ro, vì khi một nguồn thu gặp khó khăn, những nguồn thu khác vẫn duy trì hoạt động.
Ví dụ, một người kinh doanh kiêm cả việc viết lách sẽ có đa dạng thu nhập cao hơn so với một biên tập viên chỉ làm công việc biên tập và viết lách không tự do. Tương tự, một nhân viên văn phòng cũng là tài xế công nghệ sẽ có nguồn thu nhập đa dạng hơn so với người chỉ làm công việc chuyển phát hoặc giao đồ ăn.
Đa dạng hóa thu nhập nên là một cách tư duy
Vì vậy có thể thấy đa dạng nguồn thu nhập không chỉ là cách làm việc hay kiếm tiền mà còn là cách tư duy, thể hiện ở 3 khía cạnh:
1. Tính lâu dài
Dành cho những người làm văn phòng, việc sử dụng kiến thức và kỹ năng từ công việc chính để nhận thêm công việc bên ngoài có phải là việc đa dạng hoá nguồn thu nhập không?
Nếu xem xét chỉ từ khía cạnh tăng thu nhập, thì đáp án có lẽ là không. Bởi vì công việc này không khác biệt nhiều so với công việc chính mà bạn đang thực hiện, chỉ có sự khác biệt ở chỗ là người trả tiền cho bạn. Tuy nhiên, nếu nhìn từ góc độ mở rộng khách hàng, thì đây cũng là một hình thức đa dạng hóa nguồn thu nhập, với điều kiện quan trọng là bạn phải duy trì mối quan hệ tích cực với khách hàng.
Nếu bạn cảm thấy khách hàng có thể cung cấp công việc đều đặn, không tốn nhiều thời gian và chi phí đầu tư, thì hãy cố gắng giữ chân họ. Sự ổn định này sẽ biến việc nhận công việc bên ngoài thành một nguồn thu nhập ổn định và liên tục trong thời gian dài.
2. Tăng độ “sắc bén” của bạn
Ngoài việc tạo ra thu nhập, việc đa dạng hóa nguồn thu cũng mang ý nghĩa tinh thần quan trọng. Khi cảm thấy an toàn về mặt tài chính, bạn sẽ tự tin hơn trong cuộc sống và dám chấp nhận những rủi ro cao hơn với tiềm năng sinh lời lớn hơn.
Lưu Từ Hân, một nhà văn khoa học viễn tưởng nổi tiếng của Trung Quốc, đã viết tác phẩm của mình khi vẫn đang là kỹ sư trong một nhà máy điện. Việc này xuất phát từ đặc tính của công việc, khi mà nhân viên nhà máy điện phải sẵn sàng vào bất cứ lúc nào trong tình huống khẩn cấp, nhưng thời gian làm việc thường không có công việc cụ thể. Việc quản lý thời gian cho cả hai công việc này của Lưu Từ Hân đã kết hợp và bổ sung cho nhau một cách hiệu quả.
Việc có một nguồn thu chính ổn định là rất quan trọng trong việc đa dạng hóa nguồn thu nhập. Nếu Einstein làm nhân viên văn phòng trong một công ty lớn, nơi có tính cạnh tranh cao hơn là làm công chức văn phòng cấp bằng sáng chế, ông sẽ không có đủ thời gian và không gian để nghiên cứu và sáng tạo về thuyết tương đối.
3. Đừng để khủng hoảng xảy ra mới nghĩ đến việc đa dạng hóa thu nhập
Ngay khi công việc chính của bạn ổn định, đây chính là thời điểm thích hợp để bắt đầu suy nghĩ về một nguồn thu nhập phụ. Điều này quan trọng để nhớ là bạn không nên lạc quan quá mức về sự ổn định của các công ty lớn.
Có thể so sánh ảo tưởng này với việc một trang trại gà, nơi mỗi con gà được chăm sóc hàng ngày và tin tưởng vào sự nhân từ của người chủ trang trại cho đến ngày lễ Tạ Ơn (gà là món ăn truyền thống trong lễ này).
Công ty lớn thường duy trì sự ổn định chủ yếu dựa trên hệ thống và văn hoá tổ chức, trong khi quyền lợi của nhân viên thường không quá đáng kể. Bạn có thể bị sa thải bất cứ lúc nào. Do đó, không bao giờ là quá muộn để xây dựng một cấu trúc thu nhập đa dạng và phù hợp với mình.
Việc đa dạng hóa nguồn thu nhập không chỉ mang lại sự an tâm về mặt tài chính mà còn mở ra nhiều cơ hội mới và khả năng thích ứng linh hoạt với biến động của cuộc sống và thị trường lao động. Đừng chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm một nguồn thu nhập duy nhất, hãy khám phá và phát triển nhiều khả năng của bản thân để tạo ra những nguồn thu nhập mới và bền vững trong tương lai. Sự đa dạng trong thu nhập cũng chính là chìa khóa giúp bạn không chỉ tự do về mặt tài chính mà còn có thể thực hiện những ước mơ và mục tiêu lớn hơn trong cuộc sống.
