Những điều cần biết về tình trạng dậy thì sớm ở trẻ.

Dậy thì sớm xảy ra khi quá trình chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành bắt đầu quá sớm. Nếu dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai, thì đó được coi là dậy thì sớm. Giai đoạn dậy thì đặc trưng bởi sự phát triển nhanh chóng của xương và cơ bắp, thay đổi về hình dạng và kích thước cơ thể, cũng như sự phát triển khả năng sinh sản.

Tham khảo thêm: Con cái thừa hưởng trí thông minh từ bố hay mẹ?

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ đề cập đến:

Dậy thì sớm là gì?
Triệu chứng của dậy thì sớm
Nguyên nhân của dậy thì sớm
Các yếu tố nguy cơ của dậy thì sớm
Chẩn đoán dậy thì sớm
Điều trị dậy thì sớm
Biến chứng của dậy thì sớm
Lời khuyên cho cha mẹ

1/ Dậy thì sớm là gì?

Dậy thì sớm là hiện tượng khi cơ thể trẻ bắt đầu chuyển đổi thành cơ thể người trưởng thành quá sớm. Thông thường, dậy thì bắt đầu từ 8 đến 13 tuổi ở bé gái và từ 9 đến 14 tuổi ở bé trai.

Tình trạng này được chẩn đoán khi các dấu hiệu dậy thì xuất hiện trước tuổi 8 đối với bé gái và trước tuổi 9 đối với bé trai, và tiếp tục qua các giai đoạn phát triển của xương. Dậy thì sớm ảnh hưởng đến khoảng 1/5000 trẻ em và được chia thành hai loại:

1. Dậy thì sớm trung ương: Đây là tình trạng dậy thì xảy ra sớm hơn bình thường do tuyến yên bắt đầu sản xuất hoóc-môn Gonadotropin, kích thích tinh hoàn hoặc buồng trứng sản xuất Testosterone và Estrogen, gây ra các thay đổi như phát triển ngực ở bé gái.

2. Dậy thì sớm ngoại vi: Ít phổ biến hơn, tình trạng này xảy ra do sự sản xuất hoóc-môn Testosterone và Estrogen không phải từ não và tuyến yên, mà do các tuyến khác như buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến giáp hoạt động bất thường.

2/ Triệu chứng của dậy thì sớm

Các dấu hiệu của dậy thì và dậy thì sớm thường rất giống nhau, với dậy thì sớm chỉ khác biệt về thời điểm xuất hiện các triệu chứng. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:

Bé gái
– Sự phát triển của ngực.
– Xuất hiện kinh nguyệt, thường xảy ra từ 2 tháng đến 3 năm sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

Bé trai
– Sự phát triển của tinh hoàn, dương vật và bìu.
– Giọng nói trở nên trầm hơn.

Cả bé gái và bé trai
– Tăng trưởng chiều cao nhanh chóng.
– Xuất hiện mụn.
– Mùi cơ thể bắt đầu giống như người trưởng thành.

3/ Nguyên nhân của dậy thì sớm

Trong đa số trường hợp, nguyên nhân gây dậy thì sớm trung ương, đặc biệt ở các bé gái, vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số vấn đề y tế có thể dẫn đến dậy thì sớm trung ương, đặc biệt ở bé trai và trẻ dưới 6 tuổi. Các vấn đề này có thể bao gồm:

– Khối u lành tính.
– Chấn thương não, chẳng hạn như do phẫu thuật hoặc tác động vật lý vào vùng đầu, ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết tố.
– Viêm não, đôi khi do nhiễm trùng.

Tuy nhiên, các vấn đề y tế là nguyên nhân trong chỉ một số ít trường hợp dậy thì sớm trung ương ở bé trai và còn ít phổ biến hơn ở các bé gái.

4/ Yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm

Mặc dù không phải là nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố có thể liên quan đến tình trạng dậy thì sớm ở trẻ:

Giới tính Các bé gái có nguy cơ dậy thì sớm cao gấp 10 lần so với các bé trai.
Di truyền Đột biến gen có thể kích hoạt sự giải phóng hoóc-môn giới tính, dẫn đến dậy thì sớm. Tình trạng này thường xảy ra ở những trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em mắc các vấn đề di truyền tương tự
Chủng tộc:Các nghiên cứu cho thấy bé gái gốc Phi thường dậy thì sớm hơn khoảng 1 năm so với các bé gái da trắng, mặc dù nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định.
Béo phì: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng béo phì có thể liên quan đến nguy cơ dậy thì sớm ở bé gái, mặc dù mức độ ảnh hưởng vẫn chưa được xác định rõ ràng. Đối với bé trai, béo phì dường như không có mối liên hệ rõ rệt với dậy thì sớm.

5/ Chẩn đoán dậy thì sớm

Để xác định xem trẻ có bị dậy thì sớm hay không, bác sĩ có thể thực hiện các bước sau:

Xem xét lịch sử y tế: Kiểm tra thông tin về sức khỏe và các yếu tố liên quan.
Khám sức khỏe: Đánh giá các dấu hiệu thể chất và sự phát triển của trẻ.
Xét nghiệm máu: Đo lường nồng độ hoóc-môn để xác định sự thay đổi bất thường.
Chụp X-quang bàn tay hoặc cổ tay: Xác định xem xương có phát triển quá nhanh hay không.

Nếu bác sĩ nghi ngờ trẻ bị dậy thì sớm, họ sẽ tiến hành xét nghiệm để xác định loại dậy thì sớm mà trẻ gặp phải. Một trong những xét nghiệm này là tiêm hoóc-môn giải phóng Gonadotropin (GnRH) để kích thích và sau đó theo dõi phản ứng hoóc-môn qua xét nghiệm máu. Nếu nồng độ các hoóc-môn khác tăng lên, đây là dấu hiệu của dậy thì sớm trung ương. Nếu nồng độ hoóc-môn không thay đổi, đó có thể là dấu hiệu của dậy thì sớm ngoại vi.

Tham khảo thêm: Bộ sách giúp thúc đẩy khả năng tư duy khoa học của trẻ

6/ Điều trị dậy thì sớm

Phương pháp điều trị dậy thì sớm cho trẻ sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Trong nhiều trường hợp, việc xác định nguyên nhân có thể khó khăn, và bác sĩ có thể khuyến nghị theo dõi tình trạng của trẻ trong vài tháng trước khi quyết định phương pháp điều trị. Một số phương pháp điều trị dậy thì sớm mà bác sĩ có thể chỉ định bao gồm:

Liệu pháp GnRH tương tự: Đối với dậy thì sớm trung ương không liên quan đến bệnh lý khác, bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp GnRH tương tự. Trẻ sẽ được tiêm thuốc này mỗi tháng để tạm dừng sự phát triển. Khi trẻ đạt đến tuổi dậy thì bình thường, việc sử dụng thuốc sẽ được ngừng.
Thuốc cấy Histrelin (Vantas): Đối với liệu pháp này, trẻ cần trải qua một tiểu phẫu để cấy thuốc dưới da cánh tay trên. Thuốc cấy giúp làm chậm quá trình dậy thì và chỉ cần thay thế mỗi năm một lần, thay vì tiêm hàng tháng.
Điều trị bệnh liên quan: Nếu dậy thì sớm do một bệnh lý cơ bản, việc điều trị bệnh đó thường có thể làm giảm hoặc chấm dứt tình trạng dậy thì sớm.

7/ Biến chứng của dậy thì sớm

Dậy thì sớm ở trẻ em có thể gây ra một số vấn đề cả về thể chất lẫn tinh thần, bao gồm:

Chiều cao thấp bé:Mặc dù trẻ dậy thì sớm có thể cao hơn so với bạn bè cùng tuổi trong giai đoạn dậy thì, nhưng khi kết thúc giai đoạn này, sự phát triển chiều cao sẽ dừng lại sớm hơn. Do đó, những trẻ dậy thì sớm thường có chiều cao thấp hơn khi trưởng thành so với bạn đồng trang lứa.
Vấn đề hành vi: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng dậy thì sớm có thể liên quan đến các vấn đề hành vi, đặc biệt là ở những trẻ có sự phát triển chậm hơn. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng bằng chứng hiện có chưa đủ thuyết phục để khẳng định mối liên hệ này.
Hoạt động tình dục sớm:Dù đây là một mối lo lắng của nhiều bậc phụ huynh, hiện tại không có bằng chứng rõ ràng cho thấy trẻ dậy thì sớm có xu hướng hoạt động tình dục ở độ tuổi nhỏ hơn so với trẻ dậy thì bình thường.

Cần lưu ý rằng dù dậy thì xảy ra ở độ tuổi trung bình như 12 tuổi, giai đoạn này vẫn có thể gây ra nhiều khó khăn và bối rối cho trẻ. Đối với những trẻ dậy thì sớm, thời điểm này có thể đặc biệt căng thẳng do cảm giác khác biệt so với bạn bè cùng lứa. Đặc biệt, việc xuất hiện kinh nguyệt sớm có thể khiến các bé gái, nhất là những trẻ dưới 9 tuổi hoặc những bé chậm phát triển, cảm thấy lo lắng. Cha mẹ có thể hỗ trợ bằng cách giải thích cho con về những thay đổi tự nhiên trong cơ thể trong giai đoạn dậy thì.

Một số nghiên cứu cũng đã chỉ ra mối liên hệ giữa dậy thì sớm ở bé gái và nguy cơ cao hơn về ung thư vú khi trưởng thành. Tuy nhiên, các bằng chứng hiện tại vẫn chưa đủ rõ ràng và cần được nghiên cứu thêm để có kết luận chắc chắn.

8/ Lời khuyên cho cha mẹ

Là cha mẹ, bạn có thể cảm thấy lo lắng khi con có dấu hiệu dậy thì sớm. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết phải là một chẩn đoán y khoa đáng sợ hay nghiêm trọng. Việc nắm rõ các dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai và bé gái giúp bạn có thể can thiệp kịp thời và hiệu quả.

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:

– Các triệu chứng tương tự nhưng không phải dậy thì sớm thường sẽ tự khỏi theo thời gian.
– Việc điều trị dậy thì sớm thường mang lại kết quả tích cực.
– Hầu hết trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm đều có thể phát triển bình thường về mặt y tế, tâm lý và xã hội.

Dậy thì sớm có thể là một thách thức, nhưng với sự can thiệp kịp thời và đúng cách, trẻ vẫn có thể phát triển khỏe mạnh và bình thường. Quan trọng là cha mẹ nắm vững thông tin, theo dõi sự phát triển của con và làm việc cùng bác sĩ để đảm bảo sự chăm sóc tốt nhất cho trẻ.

Khám Phá