Để con lắng nghe hơn và phát triển kỹ năng lắng nghe rất quan trọng, việc xây dựng môi trường giao tiếp tích cực là điều khuyến khích con điều không thể thiếu. Trong quá trình này, việc sử dụng các phương pháp và lời nói thích hợp có vai trò quyết định trong việc để con lắng nghe hơn và lắng nghe một cách tích cực.
Dễ dàng nhận thấy rằng con không lắng nghe và ghi nhớ những điều mà cha mẹ dạy dỗ, điều này có thể khiến nhiều phụ huynh cảm thấy bực tức. Liệu có cách nào để cải thiện tình hình này không?
Nên xem : Loại bỏ thói quen xấu của trẻ giúp con trưởng thành
Khả năng lắng nghe không chỉ quan trọng trong giai đoạn phát triển ban đầu của trẻ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng mối quan hệ và đạt được thành công trong cuộc sống khi trưởng thành. Tuy nhiên, đa số trẻ em không thích lắng nghe, điều này thường khiến cho cha mẹ cảm thấy tức giận.
Do đó, các chuyên gia tâm lý đã đưa ra 8 gợi ý dưới đây nhằm giúp các bậc phụ huynh có thể dễ dàng giao tiếp với con cái và kích thích con chú ý lắng nghe cũng như tuân thủ các yêu cầu được đưa ra.
1. Nói đúng những gì bạn nhìn thấy
Bước đầu tiên trong việc sử dụng “Ngôn ngữ nghe” là thể hiện những gì bạn thực sự quan sát được. Thay vì tỏ ra phê phán hoặc đánh giá hành vi của con, hãy tránh xa sự cảm xúc và nói đơn giản những gì bạn quan sát được, theo nghĩa đen.
Ví dụ, nếu bạn nhận thấy con không muốn cho người khác chơi cùng đồ chơi mà chúng đang sử dụng, bạn có thể nói: “Con đang bận chơi với món đồ chơi đó à?” Thông qua câu hỏi này, bạn không đặt ra bất kỳ đánh giá nào về hành vi của con mà chỉ diễn đạt sự quan sát của mình về tình hình hiện tại. Điều này giúp tạo ra một bối cảnh rõ ràng và mở cửa cho cuộc trò chuyện mà không khiến con cảm thấy bị chỉ trích.
Camilla Miller, một chuyên gia nuôi dạy con cái người Mỹ, đã chia sẻ quan điểm quan trọng về việc lắng nghe và hiểu con cái trước khi mong muốn họ lắng nghe chúng ta. Ông cho biết: “Khi con bạn cảm thấy không được lắng nghe, họ cảm thấy như bạn đang bỏ qua những mong muốn và nhu cầu của họ, và chỉ trích họ là sai lầm.”
Bản quan điểm này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tôn trọng và lắng nghe con cái, thay vì chỉ đơn thuần đưa ra các yêu cầu hay chỉ trích. Khi chúng ta thể hiện sự lắng nghe và hiểu biết đối với con, chúng mới có thể mở lòng và lắng nghe chúng ta một cách tích cực và hiệu quả hơn. Điều này giúp tạo ra một môi trường giao tiếp kháng cự ít và tình cảm gắn kết mạnh mẽ hơn trong gia đình.
Đương nhiên, việc lắng nghe và hiểu biết con cái không có nghĩa là bạn phải nhượng bộ hoặc chấp nhận mọi yêu cầu của họ. Thay vào đó, điều quan trọng là bạn đặt mình vào vị trí của con để tìm ra nguyên nhân của hành vi của con.
Bằng cách này, bạn có thể hiểu rõ hơn về cảm xúc, nhu cầu và mong muốn thực sự đứng sau hành vi của con. Điều này giúp bạn tạo ra các phương pháp giao tiếp hiệu quả hơn, có thể thảo luận với con và đề xuất các giải pháp phù hợp hơn cho cả hai bên.
Việc hiểu biết và thấu hiểu con cái không chỉ giúp xây dựng mối quan hệ tốt hơn mà còn giúp tăng cường lòng tin và sự kết nối giữa bạn và con trong quá trình nuôi dạy và phát triển của con.
2. Chỉ rõ đúng – sai
Cha mẹ thường chỉ ra những hành động đúng và sai của con để giúp trẻ nhận biết và rút kinh nghiệm từ những tình huống khác nhau.
Đối với bậc phụ huynh, việc giao tiếp với con cần được thực hiện một cách khéo léo để trẻ không cảm thấy bị tổn thương hoặc tự ái, điều này có thể dẫn đến sự phản kháng từ con.
Lời khuyên của các chuyên gia tâm lý dành cho cha mẹ là không nên áp đặt suy nghĩ của mình lên con cái mà thay vào đó, nên cố gắng lắng nghe và hiểu suy nghĩ, mong muốn của trẻ.
Việc này giúp con dễ dàng chia sẻ với cha mẹ, tạo ra một môi trường giao tiếp mở và sẻ chia. Từ đó, cả cha mẹ và con có thể hiểu nhau hơn và cùng tìm hướng giải quyết phù hợp cho cả hai bên.
3 Giao tiếp bằng mắt
Thực hành giao tiếp bằng ánh mắt với con của bạn là một phương pháp quan trọng giúp chúng phát triển thói quen này, vì giao tiếp qua ánh mắt có thể cải thiện khả năng tập trung.
Có nhiều yếu tố có thể làm chúng ta lạc quan sự chú ý – từ màu sắc rực rỡ đến cảnh đẹp của thiên nhiên, âm thanh xung quanh,… thậm chí người lớn cũng có thể lơ đi ánh mắt của người khác khi họ đang nói. Sử dụng ánh mắt khi giao tiếp có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng lắng nghe tích cực.
4 Đưa ra giải pháp có thể làm được
Khi bạn đã có sự hiểu biết và thông cảm đối với hành vi của con, bạn sẽ có cơ hội tác động vào tâm lý của trẻ một cách hiệu quả hơn. Nếu trẻ đang thể hiện một hành vi mà bạn không hài lòng, hãy giúp trẻ chuyển hướng và thay đổi dần.
Ví dụ, bạn có thể cảm thấy phiền lòng khi con nhảy nhót trên ghế sofa. Đầu tiên, hãy hiểu mong muốn của trẻ muốn vận động, chơi đùa và thư giãn. Sau đó, hãy hướng dẫn trẻ sử dụng năng lượng đó ở một không gian khác như sàn nhà hoặc tấm bạt lò xo. Điều này giúp giảm xáo trộn trong nhà và tạo điều kiện cho con phát triển một cách tích cực.
Trong một tình huống khác, khi trẻ đòi hỏi món đồ chơi mới ngay sau khi đã nhận được nhiều quà trong dịp sinh nhật, cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ tìm ra các cách để tự tiết kiệm và mua món đồ đó cho mình. Ví dụ, có thể giúp đỡ trẻ tham gia vào các công việc nhà để kiếm thêm tiền tiêu vặt…
Camilla Miller, một chuyên gia nuôi dạy con cái người Mỹ, chia sẻ: “Không bao giờ quên phân tích nhu cầu đứng sau mỗi hành vi và giúp trẻ đáp ứng nhu cầu đó theo cách mà bạn có thể chấp nhận được.”
Nên xem: Sách nuôi dạy con: Khám Phá Tâm Hồn Trẻ Qua Bộ Sách Phát Triển Giác Quan và Cảm Xúc
Đồng thời, quan trọng là tôn trọng và khuyến khích những khía cạnh tích cực và thói quen tốt ở trẻ. Bằng cách này, bạn giúp trẻ tự tin và có động lực duy trì những hành vi và thói quen tích cực trong tương lai.
5. Điều chỉnh thái độ
Một cách quan trọng để thu hút sự chú ý và sự nghiêm túc lắng nghe từ con cái là thái độ của cha mẹ trong giao tiếp. Cha mẹ nên cố gắng điều chỉnh thái độ của mình, tránh sự la mắng và thay vào đó, thể hiện sự nhẹ nhàng để trẻ cảm nhận được sự thiện chí trong mỗi cuộc trò chuyện.
Việc này giúp trẻ không cảm thấy quá sợ hãi hoặc né tránh mà thay vào đó, họ sẽ muốn tiếp nhận những điều cha mẹ muốn truyền đạt. Ngoài ra, trong mỗi cuộc trò chuyện, cha mẹ nên đặt ra các câu hỏi và khuyến khích con trả lời. Điều này giúp cha mẹ dễ dàng hướng dẫn con về điều đúng và sai, giúp trẻ hiểu rõ hơn và nắm bắt thông điệp được truyền đạt.
6. Chờ đợi đôi khi cũng quan trọng.
Việc đợi đến lượt mình phát biểu là một kỹ năng giao tiếp quan trọng mà trẻ cần phải học và phát triển. Bản năng đầu tiên của trẻ thường là muốn ngắt lời để đưa ra nhận xét hoặc đặt câu hỏi ngay lập tức. Tuy nhiên, việc này có thể gây cảm giác không thoải mái hoặc thiếu tôn trọng đối với người đang nói, đặc biệt là trong các tình huống giao tiếp quan trọng hoặc công bằng như trong lớp học hoặc cuộc thảo luận.
Việc giáo dục trẻ về tầm quan trọng của việc đợi lượt phát biểu giúp con hiểu được những điều sau:
- Tôn trọng: Đợi đến lượt mình phát biểu là biểu hiện của sự tôn trọng đối với người khác. Khi trẻ hiểu được điều này, họ sẽ có ý thức hơn về việc không làm gián đoạn hoặc làm mất tôn trọng đối với người khác trong các tình huống giao tiếp.
- Kỹ năng lắng nghe: Việc đợi đến lượt cũng giúp trẻ phát triển kỹ năng lắng nghe tích cực. Thay vì tập trung chỉ vào việc nói của mình, trẻ cũng có cơ hội nghe và hiểu được quan điểm của người khác.
- Lựa chọn thay thế: Cha mẹ và giáo viên có thể hướng dẫn trẻ đưa ra những lựa chọn thay thế khi muốn phát biểu, như là giơ tay để yêu cầu phát biểu hoặc đợi cho đến khi người khác kết thúc lượt nói của mình.
- Phát triển kỹ năng xã hội: Kỹ năng đợi đến lượt phát biểu cũng giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội và hòa nhập vào nhóm một cách tự nhiên và tôn trọng.
Bằng cách này, trẻ sẽ hiểu và áp dụng những nguyên tắc cơ bản của giao tiếp hiệu quả từ nhỏ, góp phần vào sự phát triển toàn diện của họ trong tương lai.
7. Đặt câu hỏi mở
Các câu hỏi mở giúp làm rõ ý kiến và tạo điều kiện cho cả người nói và người nghe thể hiện quan điểm một cách tự nhiên trong quá trình giao tiếp. Ngược lại, những câu hỏi đóng lại có thể hạn chế và làm mất đi sự linh hoạt trong cuộc trò chuyện. Để tạo một môi trường giao tiếp tích cực với trẻ, bạn có thể sử dụng các câu hỏi như: “Con nghĩ gì về điều này?”, “Con có muốn chia sẻ suy nghĩ của mình không?” để khuyến khích trẻ thể hiện ý kiến và suy nghĩ của mình một cách tự do.
8 Kết thúc bằng sức mạnh
Khi bạn đã hiểu rõ tình hình và đạt được thỏa hiệp, nên kết thúc cuộc thảo luận bằng việc nhấn mạnh điểm mạnh mà con bạn đã thể hiện.
Thay vì nói “Mẹ rất vui khi con làm điều đó”, hãy đặt trẻ vào vị trí trọng tâm, ví dụ như nói: “Con đã giải quyết vấn đề rất tốt”. Lời khen này sẽ giúp trẻ tự tin hơn về hành động của mình. Qua đó, trẻ sẽ nhận ra mình là người tham gia tích cực vào tình huống và có khả năng ra quyết định mạnh mẽ hơn.
Nên xem: Loại bỏ thói quen xấu của trẻ giúp con trưởng thành
Cuối cùng, việc để con lắng nghe cũng như xây dựng kỹ năng lắng nghe cho con không chỉ là một nhiệm vụ mà còn là một quá trình liên tục cần sự kiên nhẫn và nhất quán. Bằng cách tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực và sử dụng các phương pháp giao tiếp hiệu quả, chúng ta có thể định hình cách con lắng nghe và phản ứng đối với thông điệp một cách tích cực và hiệu quả hơn. Điều này không chỉ tạo ra sự hiểu biết và kết nối tốt hơn giữa cha mẹ và con mà còn giúp con phát triển một kỹ năng quan trọng trong cuộc sống.
