Theo các nghiên cứu, những trẻ thường tỏ ra bướng bỉnh hoặc không hoàn toàn nghe lời lại có xu hướng phát triển khả năng tư duy độc lập, thể hiện tính quyết đoán và sáng tạo cao hơn so với những trẻ ngoan ngoãn, dễ bảo.
Nên xem: Dạy con hay phạt con: yêu thương khi có thể, nhìn con để sửa mình.
Trong thời đại kinh tế tri thức – nơi đổi mới, sáng tạo và tinh thần khởi nghiệp được xem là những giá trị cốt lõi – thì các phẩm chất như quyết đoán, tư duy độc lập hay dám nghĩ khác biệt ở trẻ lại càng trở nên quý giá. Tuy nhiên, nếu hành vi không vâng lời của trẻ mang tính tiêu cực, cha mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân và có hướng điều chỉnh kịp thời, thay vì bỏ qua hoặc áp dụng hình phạt thiếu phù hợp. Theo các chuyên gia, trong nhiều trường hợp, nguyên nhân sâu xa khiến trẻ không nghe lời lại bắt nguồn từ chính cách ứng xử, nuôi dạy của cha mẹ.
Nên xem: Quy tắc nuôi dạy con hiệu quả:”7 phần cứng rắn, 3 phần cưng chiều”
1/ Ảnh hưởng từ tấm gương của cha mẹ
Những hành vi sai lệch của trẻ đôi khi bắt nguồn từ chính tấm gương mà cha mẹ vô tình tạo ra. Chẳng hạn, khi người mẹ thường xuyên không lắng nghe con vì bận rộn với công việc, trẻ sẽ học theo một cách vô thức rằng “không cần chú ý khi người khác đang nói”. Hệ quả là, lần sau khi được người lớn nhắc nhở hay dạy bảo, trẻ có thể tỏ ra thờ ơ, tiếp tục chơi đồ chơi thay vì lắng nghe – đơn giản vì đó là hành vi mà trẻ đã được chứng kiến và học theo.
2/ Khi những kỳ vọng vô lý của cha mẹ khiến trẻ không nghe lời
Trẻ sẽ khó hợp tác nếu các quy tắc mà cha mẹ đặt ra không phù hợp với nhu cầu và đặc điểm phát triển của con. Ví dụ, việc yêu cầu một đứa trẻ hiếu động không được ra ngoài chơi là điều gần như bất khả thi, vì nhu cầu vận động là bản năng tự nhiên của trẻ nhỏ.
Trong những trường hợp như vậy, nếu cha mẹ không chủ động tạo ra các hoạt động trong nhà đủ hấp dẫn để thu hút sự chú ý của trẻ, họ sẽ tự rơi vào thế khó và khiến mối quan hệ với con trở nên căng thẳng hơn.
3/ Khi trẻ tích tụ cảm xúc tiêu cực chưa được giải tỏa
Nhiều khi hành vi “không nghe lời” của trẻ không phải do bướng bỉnh, mà là kết quả của những cảm xúc bị kìm nén lâu ngày. Chẳng hạn, nếu trẻ bị cấm xem hoạt hình vào lúc 6 giờ 30 tối, nhưng vẫn cố “nhìn lén” vài phút mỗi ngày khi cha mẹ không để ý — điều đó cho thấy trẻ đang cố tìm cách thỏa mãn một nhu cầu chưa được lắng nghe.
Khi cảm xúc bị dồn nén mà không được giải quyết, trẻ có thể biểu hiện qua những hành vi khác như ăn uống chậm, khó chịu khi đi tắm, hoặc khó ngủ. Do trẻ nhỏ chưa có khả năng kết nối rõ ràng giữa cảm xúc và hành vi, nên cha mẹ cần tinh ý và kiên nhẫn để nhận ra mối liên hệ đó.
Các chuyên gia khuyên rằng cha mẹ nên dành thời gian cố định mỗi ngày để trò chuyện cùng con, dù chỉ 5 phút. Trong khoảng thời gian ngắn đó, điều quan trọng là cha mẹ thực sự chú tâm lắng nghe, không phán xét và đặt mình vào cảm xúc của con. Việc giao tiếp đều đặn như vậy sẽ giúp cha mẹ thấu hiểu tâm lý trẻ hơn và dễ dàng phát hiện nguyên nhân thật sự đằng sau những hành vi “không hợp tác” thường thấy.
4/ Cha mẹ dạy bảo quá dài dòng khiến con cái không thể “hiểu”
