Cách nuôi dạy con cái của người Nhật có nhiều đặc điểm độc đáo mà các bậc phụ huynh trên thế giới đều mong muốn học hỏi. Nhật Bản nổi bật với những đứa trẻ lễ phép, thân thiện và khả năng kiểm soát cảm xúc tuyệt vời.
Trong các siêu thị, bạn hiếm khi thấy cảnh trẻ em khóc ăn vạ hay đồi hỏi, mặc dù thỉnh thoảng vẫn có ngoại lệ. Điều này chứng tỏ phương pháp nuôi dạy con của người Nhật có nhiều điều đáng để các bậc cha mẹ tham khảo. Dưới đây là những nguyên tắc chính trong việc nuôi dạy trẻ mà người Nhật thường áp dụng.
Nên xem: Cách giáo dục con tốt nhất là “dạy mà như không dạy”
Mối quan hệ gắn kết chặt chẽ giữa mẹ và con
Ở Nhật Bản, mối quan hệ giữa mẹ và con rất gần gũi và bền chặt. Các bà mẹ thường xuyên ngủ cùng con và luôn mang con theo bên mình. Trước đây, họ thường sử dụng địu vải để bế con, tạo nên sự gần gũi và gắn bó sâu sắc về mặt cảm xúc. Các bà mẹ Nhật luôn chấp nhận mọi hành động của con, và trong mắt họ, con cái luôn là hoàn hảo.
Theo nguyên tắc giáo dục của Nhật Bản, trẻ em dưới 5 tuổi được khuyến khích tự do khám phá và làm những gì chúng muốn. Mặc dù một số người nước ngoài có thể cho rằng đây là sự nuông chiều thái quá, nhưng thực tế cho thấy phương pháp này giúp trẻ cảm nhận giá trị bản thân và phát triển một cách tích cực.
“Amae” – Khái niệm không có trong ngôn ngữ khác
Quan điểm nuôi dạy con của người Nhật còn hình thành nên khái niệm “amae” – một thuật ngữ không có từ tương đương trong các ngôn ngữ khác, nhưng có thể hiểu là “mong muốn được yêu thương” hoặc đơn giản là “sự gắn bó”.
Amae là nền tảng của mối quan hệ giữa mẹ và con. Nó có nghĩa là trẻ em có thể hoàn toàn dựa vào tình yêu thương của cha mẹ, và khi cha mẹ về già, họ cũng nhận được sự hỗ trợ và chăm sóc từ con cái.
Một nghiên cứu do các nhà khoa học Mỹ và Nhật Bản thực hiện đã chứng minh mối liên hệ giữa phong cách nuôi dạy tích cực và hành vi của trẻ. Các nhà nghiên cứu cho rằng, thái độ tích cực của cha mẹ giúp giảm nguy cơ rối loạn hành vi và cải thiện hành vi của những trẻ gặp vấn đề phát triển.
Hệ thống nuôi dạy con của Nhật Bản
Người Nhật tin rằng tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng, và hệ thống nuôi dạy con cái của họ phản ánh quan niệm này.
Trong hệ thống giáo dục truyền thống của Nhật Bản, trẻ em dưới 5 tuổi được coi là “thiên thần”, từ 5 đến 15 tuổi như “người phục vụ”, và từ 15 tuổi trở lên là một thành viên bình đẳng trong xã hội. Tuy nhiên, nhiều người nước ngoài không hiểu triết lý này và có thể hiểu sai về cách nuôi dạy con của người Nhật. Triết lý này nhằm mục đích nuôi dưỡng những cá nhân biết đặt lợi ích tập thể lên trên lợi ích cá nhân. Đây là một quá trình rèn luyện, và các bậc phụ huynh Nhật Bản cố gắng nuôi dạy con cái để chúng có thể tìm ra mục đích sống mà không làm mất đi giá trị bản thân.
- Giai đoạn đầu (trước 5 tuổi): Trẻ nhận được tình yêu thương và sự quan tâm vô điều kiện từ cha mẹ.
- Giai đoạn hai (5 – 15 tuổi): Tình yêu của cha mẹ vẫn tiếp tục, nhưng trẻ bắt đầu học cách tuân thủ các quy tắc xã hội và tìm kiếm vai trò của mình trong thế giới. Vì sự gắn bó mạnh mẽ với mẹ, trẻ sẽ cố gắng làm đúng để không làm mẹ buồn.
- Giai đoạn ba (từ 15 tuổi trở lên): Trẻ được xem như một thành viên hoàn chỉnh của xã hội, có trách nhiệm và nghĩa vụ đối với cộng đồng.
Gia đình là điều quan trọng nhất
Ở Nhật Bản, người mẹ thường là người nuôi dạy con chính. Họ dành phần lớn thời gian bên con cái vì người Nhật tin rằng trẻ không nên đi nhà trẻ trước 3 tuổi. Cha mẹ hiếm khi nhờ ông bà trông nom con hoặc thuê người giúp việc. Tuy nhiên, trẻ vẫn dành thời gian với ông bà và các thành viên khác trong gia đình. Mối quan hệ trong gia đình Nhật Bản thường rất ấm áp và đầy sự quan tâm, tạo nên một môi trường gia đình gần gũi và hỗ trợ lẫn nhau.
Cha mẹ là hình mẫu cho con
Một cuộc thí nghiệm đã được thực hiện để so sánh cách nuôi dạy của các bà mẹ Nhật Bản và châu Âu. Các bà mẹ Nhật Bản tự xây dựng một kim tự tháp và yêu cầu con làm theo. Nếu trẻ không thành công, họ xây lại từ đầu và để trẻ bắt chước. Trong khi đó, các bà mẹ châu Âu chỉ giải thích cách xây kim tự tháp và để trẻ tự làm mà không cần mẫu.
Điều này cho thấy các bà mẹ Nhật Bản không yêu cầu con cái làm điều gì đó mà thay vào đó, họ làm gương mẫu để trẻ học hỏi và bắt chước. Cha mẹ là hình mẫu, thay vì chỉ ra lệnh hoặc giải thích, tạo điều kiện để trẻ học từ hành động thực tế của mình.
Nhìn chung phương pháp nuôi dạy con của người Nhật mang đến những giá trị quan trọng như sự gắn kết trong gia đình, vai trò làm gương của cha mẹ và sự chú trọng vào phát triển toàn diện của trẻ. Những nguyên tắc này không chỉ giúp trẻ trưởng thành với sự tự lập và tôn trọng cộng đồng, mà còn tạo ra một môi trường gia đình ấm áp và đầy yêu thương.
